Polskie hymny narodowe - porównanie: „Bogurodzica”, „Hymn do miłości ojczyzny”, „Mazurek Dąbrowskiego”

Hymn to podniosła i uroczysta pieśń, sławiąca Boga, osobę, wydarzenie czy kraj. Początkowo hymny miały tylko formę religijną, później przerodziły się w pieśni patriotyczne. Podobną ewolucję można zaobserwować, porównując polskie hymny - „Bogurodzicę”, „Hymn do miłości ojczyzny” i „Pieśń Legionów Polskich we Włoszech”, zwaną potocznie „Mazurkiem Dąbrowskiego”.

„Bogurodzica” to średniowieczna pieśń religijna nieznanego autorstwa. Według badaczy, pierwsze strofy pieśni powstały w XIII wieku a później dopisywano kolejne. Początkowo nikt jej nie zapisywał, pierwsza wersja pisana pochodzi z początku XV wieku. „Bogurodzica” to modlitwa do Matki Bożej, zawierająca prośbę o wyjednanie łask u Boga, pobożne życie na ziemi a po śmierci zbawienie w raju:
„Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja!
U twego syna, Gospodzina, matko zwolena Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.
Kirielejson.

Twego dziela Krzciciela, bożyce,
Usłysz głosy, napełni myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy,
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kirielejson.”

Mimo to, pieśń uważana była za utwór patriotyczny, rycerski - w kronikach Jana Długosza można wyczytać, że „Bogurodzicę” śpiewali polscy rycerze przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 roku oraz przed innymi bitwami w tym stuleciu. Pieśń stała się swoistym hymnem narodowym.

„Hymn do miłości ojczyzny” Ignacego Krasickiego powstał w 1774 roku, w dwa lata po pierwszym rozbiorze Polski. Autor widział i rozumiał, że ojczyzna chyli się ku upadkowi, a podjęte w połowie XVIII wieku próby reformatorskie nie zdołały przezwyciężyć wielowiekowych zaniedbań. Utwór  Krasickiego został hymnem Szkoły Rycerskiej, założonej w Warszawie przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego dla niezbyt zamożnej szlachty. Placówka kształciła przyszłych wojskowych i pracowników administracji. „Hymn do miłości ojczyzny” miał nauczyć młodych Polaków wartości patriotycznych, poświęcenia dla ojczyzny:

„Święta miłości kochanej ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe!”

- głosił początek utworu. Miłość do ojczyzny to uczucie szlachetne i godne, własne państwo to niezaprzeczalna wartość, której należy bronić ze wszystkich sił, nawet kosztem zdrowia i życia:

„Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.”

Celem utworu jest wpojenie odbiorcom bezgranicznej miłości do ojczyzny. W utworze Krasickiego nie ma odniesień religijnych jak w „Bogurodzicy”, choć można zauważyć, że ojczyzna traktowana jest jak najwyższa wartość.

Pieśń Legionów Polskich we Włoszech powstała w lipcu 1797 roku w Reggio Emilia. Jej autorem jest Józef Wybicki. W 1797 roku Polski nie było już na mapach Europy, dwa lata wcześniej utraciła niepodległość po trzecim rozbiorze. Nie zapobiegło temu nieudane powstanie kościuszkowskie, które wybuchło w 1794 roku. Legiony Polskie stworzono z żołnierzy polskich na obczyźnie, dowództwo nad nimi objął generał Jan Henryk Dąbrowski. Pieśń legionów szybko zyskała ogromną popularność a od melodii i nazwiska dowódcy nazwano ją Mazurkiem Dąbrowskiego.

„Jeszcze Polska nie umarła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca moc wydarła,
Szablą odbierzemy”

Pieśń ma zachęcać do walki o odzyskanie niepodległej ojczyzny, jednocześnie wskazywać, że nie wszystko zostało stracone, skoro są obrońcy Polski, to odrodzi się ona jako niezależne państwo.

„Marsz, marsz Dąbrowski, z ziemi włoskiej do Polski
Za twoim przewodem złączym się z narodem”

- żołnierze mają nadzieję, że zwycięska kampania wojenna pozwoli im wrócić do ojczyzny i wywalczyć dla niej niepodległość. W tym kontekście „Mazurek Dąbrowskiego” podobny jest do „Bogurodzicy”, oba utwory mówią o walce za ojczyznę. Tekst „Mazurka Dąbrowskiego” jest niezwykle klarowny i jasny, bez językowych ornamentów. Proste słownictwo i popularna melodia sprawiły, że utwór stał się hymnem narodowym, śpiewanym w czasie powstań i bitew w XIX wieku. Od lutego 1927 roku „Mazurek Dąbrowskiego” został oficjalnym hymnem państwowym.