Władysław Broniewski „Brzoza” - interpretacja i analiza wiersza

Początkowo, w okresie dwudziestolecia międzywojennego, twórczość Broniewskiego charakteryzowała się humanizmem i obecnością elementów romantycznych; wpisywała się w nurt społeczny. W czasie wojny i okupacji wiersze Broniewskiego stają się patetyczne, pojawia się w nich motyw żołnierskiego tułacza czy motyw ojczyzny. Ostatni etap twórczości charakteryzuje się rozczarowaniem socjalistycznym ustrojem oraz obecnością elementów tragicznych.

W wierszu „Brzoza” Broniewski opisuje cierpienia ojca po utracie córki. Utwór ten  inspirowany jest cyklem „Treny” Jana Kochanowskiego. Broniewski, podobnie jak Kochanowski, swoją twórczością nie opiewa śmierci i czynów sławnych bohaterów, a  rozpamiętuje bliską zmarłą.

Tytułowa brzoza zostaje spersonifikowana – podmiot liryczny wielokrotnie zwraca się do niej w formie wykrzyknienia: „o! brzozo!” (powtórzenie). Drzewo staje się milczącym rozmówcą, powiernikiem cierpień zrozpaczonego ojca. Ta metafora rozrasta się na cały utwór. Rodzi ona następującą konotację: z brzozy może być zrobiony krzyż znajdujący się nad grobem zmarłej córeczki. Być może grób ulokowany jest w pobliżu tego drzewa; płaczący nad nim ojciec wylewa swój żal: „coś się we mnie rozpęta, by pamiętać, pamiętać”. Podmiot liryczny w rozpaczy wykrzykuje, że słowami nie jest w stanie wyrazić tego, co czuje. W konfrontacji z dramatyczną rzeczywistością wyrazy wydają się „nijakie, niczyje”.

Utwór napisany jest kunsztownym stylem artystycznym. Broniewski zadaje w nim wiele egzystencjalnych pytań, na które nie udziela odpowiedzi. W wierszu występują rymy żeńskie dokładne parzyste (wyjątek stanowi rym rozpęta-pamiętać), dzięki którym utwór stał się bardziej melodyczny.  Drugą strofę rozpoczyna apostrofa do nieżyjącego dziecka: „Córko moja nieżywa”. Broniewski, bawiąc się słowem, wykorzystuje podobieństwa brzmieniowe wyrazów,  uzyskuje przez to zaskakujące efekty znaczeniowe: „pieśni nić niegodziwa”.