Przenośnia - co to jest przenośnia? Przykłady, definicja, rodzaje

Metafora, inaczej przenośnia, to językowy środek stylistyczny, w którym połączenie dwóch obcych sobie znaczeniowo wyrazów tworzy związek frazeologiczny, którego znaczenie nie jest sumą składową obu wyrazów. Na przykład burza mózgów nie oznacza zjawiska atmosferycznego występującego w organach człowieka, a naradę, chwilę, w której podejmowane są wspólnie decyzje.

Elementy składowe przenośni modyfikują wzajemnie swoje znaczenie. Połączenie to powoduje, że uwydatnione zostają cechy wspólne dla każdego z nośnika znaczeń. Wyrazy składowe metafory mają inne zakresy znaczeniowe, jednak muszą posiadać jakiś element wspólny. Niekiedy jest to element peryferyjny. Powstaje wówczas metafora poetycka, niezwykła i zaskakująca dla czytelnika.

Metafora w języku potocznym

Poza metaforami poetyckimi wyróżniamy potoczne, zwane także językowymi. Metafory poetyckie mają na celu zaskakiwać odbiorcę, a zastosowanie znajdują w utworach literackich. Metafory potoczne są na co dzień używane przez większość użytkowników języka.

W języku potocznym metafora to zjawisko bliskie katachrezie. Bazuje wówczas na bardzo podstawowych konotacjach, nie ma na celu zaskakiwania odbiorcy. Przykłady metafor potocznych:
- pieprzny dowcip
- ciężkie myśli

Metafora w literaturze

Metafora literacka odwołuje się do kontekstów kulturowych. Wymaga od czytelnika pewnej wiedzy literackiej lub ogólnej. Odmianami metafor są:
- animizacja - nadanie rzeczy nieożywionej cech istoty żywej;
- antropomorfizacja/personifikacja - nadanie zwierzęciu cech człowieka;
- metonimia - jest to zgrupowanie pojęć, zjawisk lub przedmiotów na zasadzie występujących między nimi powiązań, np.:
Biały dom ogłosił... - zamiast prezydent ogłosił
Czytam Sienkiewicza - zamiast utwór Sienkiewicza

-reifikacja (uprzedmiotowienie) - nadanie istocie żywej cech przedmiotu
-synekdocha