Józef Wybicki „Pieśń legionów polskich we Włoszech” - interpretacja, geneza i okoliczności powstania utworu

„Pieśń legionów polskich we Włoszech” powstała w Reggio Emilia na przestrzeni od 16 do 19 lipca 1797 r. Została ułożona przez Józefa Wybickiego, aby dodać otuchy oddziałom generała Dąbrowskiego, które wkrótce miały wyruszyć do Mediolanu na spotkanie z Bonapartem. Przyjrzyjmy się teraz temu dziełu, które okazało się tak istotne dla historii Polski.

Za najważniejszy fragment tego utworu możemy uznać następujący dwuwiersz: „Jeszcze Polska nie umarła,/ Kiedy my żyjemy”. To właśnie z niego wypływa jej najbardziej uniwersalny przekaz. Mówi on o trwałości narodu, o tym, że państwo żyje, dopóki istnieją ludzie utożsamiający się z nim. Przenosi istotę narodowości z kwestii politycznych i administracyjnych do wnętrza każdego człowieka. Cóż z tego, że ktoś urodził się na ziemiach zaborcy, jeśli czuje się Polakiem? Można mieć pewność, iż będzie robił wszystko, aby tylko przywrócić dawną świetność swej ojczyźnie.

Bardzo dobitne przesłanie niesie także refren. W słowach: „Marsz, marsz Dąbrowski/ Do Polski z ziemi włoskiej” ukazał poeta, że ludzie o których mowa wcześniej, istnieją. Pokazał ducha narodu trwającego pomimo niesprzyjających okoliczności. Oddziały generała Dąbrowskiego stały się więc symbolem woli walki i dążenia do niepodległości.

W dalszej części podmiot liryczny przekonuje, że nie jest możliwe przywrócenie Polski bez podjęcia walki. Dlatego przywołuje postać Bonapartego, Czarnieckiego i Kościuszki. Wszyscy oni byli wspaniałymi wodzami, którzy osiągnęli wielkie sukcesy militarne. Takich ludzi potrzeba ojczyźnie, by przywrócić ją do życia. Dodatkową zachętą do działania było przypomnienie, że w Polsce nadal pozostali ludzie zdolni do walki, którzy nasłuchują tarabanów, co będzie oznaką zbliżających się wojsk i sygnałem do zjednoczenia się.

Warto także zwrócić uwagę na czwartą zwrotkę rękopisu (nie występuje ona w oficjalnym hymnie państwowym). Wybicki zaznacza w niej, że warunkiem koniecznym do pokonania wszystkich najeźdźców jest powszechna zgoda i miłość do ojczyzny. Dopiero gdy wszyscy staną do walki pod jednym sztandarem, możliwe będzie skuteczne odparcie wrogów. Strofę tę można odczytać także jako zachęcenia do działania, ponieważ debatowanie nad zastaną sytuacją tylko poróżnia ludzi.

„Pieśń legionów polskich we Włoszech” to pieśń, której głównym zadaniem było rozgrzanie serc polskich legionów. Wybicki odwołał się w niej do wielkich wydarzeń historycznych oraz współczesnej sytuacji narodu. Pokazał, że Polska żyje w ludziach, a nie jest tylko określonym miejscem o wyznaczonych granicach. To zapewniło jego dziełu wielką popularność. Tak wielką, że po licznych zmianach w kompozycji (oraz wykreśleniu dwóch zwrotek) stało się ono hymnem Polski.