Maski w teatrze greckim - geneza zjawiska, znaczenie

Maska była podstawowym elementem stroju starożytnego greckiego aktora. Dawała ona widzom wskazówkę dotyczącą przedstawianej przez aktora postaci. Dzięki temu rekwizytowi możliwe było odgrywanie wielu ról przez jedną osobę (zmiana roli odbywała się poprzez zamianę masek). W masce był duży otwór, który umożliwiał wypowiadanie tekstu w słyszalny dla widzów sposób (otwór tworzył rezonans). Używano czterech rodzajów masek: przedstawiających śmiech, płacz, gniew lub strach.

Maska służyła aktorom również do odgrywania ról kobiecych – ponieważ wszyscy aktorzy byli wówczas płci męskiej. Niektórzy znawcy teatru starożytnego twierdzą także, że maska służyła uniwersalizacji postaci. Miała pomóc w stworzeniu bohatera przeciętnego, takiego, z którym każdy z obserwujących widzów mógłby się utożsamić.

Wykorzystywanie masek w teatrze starożytnym wiąże się z początkami teatru – czyli z kultem boga Dionizosa. Przy obchodzeniu jego święta wykorzystywano właśnie maski. We współczesnej nauce o teatrze istnieje teoria etnologiczna (wyjaśniająca pochodzenie masek w sztukach), mówiąca również o pochodzeniu tego typu ozdób od świąt religijnych. Teoria ta uznaje korowody z maskami za następstwo świąt chwalących bóstwo utożsamiane z wiosną –  Dionizosa. Wskazywano wówczas na podobieństwo antycznych obchodów ku czci tego boga z obecnymi świętami w Macedonii, w których również wykorzystuje się maski.

Pierwszym dramaturgiem, który użył w swoim przedstawieniu masek był Tespis. Maski zazwyczaj były wykonywane z materiału, drewna i skóry. Używano także ludzkich oraz zwierzęcych włosów. W miejscu, gdzie aktor miał oczy pozostawiano puste miejsca, aby grający człowiek mógł widzieć.