Stefan Żeromski „Przedwiośnie”, „Ludzie bezdomni” - bohaterowie utworów Żeromskiego w zderzeniu z brutalnością życia. Rozwiń temat

Bohaterowie kreowani przez Stefana Żeromskiego w jego powieściach, przepełnieni ideałami i marzeniami, często próbują zmieniać kształt świata, przejawiają cechy romantyczne (indywidualizm, chęć dokonania wielkich czynów). Widoczna jest opozycja między ich pragnieniami a realnym kształtem bezlitosnego świata. Chciałbym pokrótce przedstawić wyniki ich konfrontacji z brutalnym życiem.

Pierwszym przykładem, którym się posłużę, będzie doktor Tomasz Judym - bohater powieści „Ludzie bezdomni”. W jego życiu, na skutek ciężkiej młodości, kiedy to wychowywał się w ubóstwie i towarzystwie ojca alkoholika, i wykorzystanej szansy od losu, pojawiła się idea pomocy biednym. Tak bardzo pochłonęła młodego chirurga, że prędko zaczął podporządkowywać jej wszystkie swoje siły. Najpierw ponosi klęskę podczas wygłaszania referatu na temat poprawy losu ludzi ubogich. Towarzystwo warszawskich lekarzy krytykuje go, nazywając jego poglądy nadmiernie idealistycznymi i marzycielskimi. Judym nie jest w stanie wzbudzić zainteresowania swoją koncepcją w konformistycznym kręgu medyków. Ich zdaniem pomoc biednym nie ma sensu, ponieważ nie jest dochodowa.

Rozczarowanie próżnością wyższych sfer rzuca naszego bohatera do sanatorium w Cisach, gdzie ponownie próbuje wypełniać swoją misję. Dokonuje tutaj wielu szlachetnych czynów - chociażby reaktywuje miejscowy szpital. Kiedy wybucha epidemia malarii, zdolny lekarz szybko odkrywa jej przyczynę - stawy pełne gnijących glonów, będące przy tym siedliskiem komarów. Udaje się do naczelnika uzdrowiska z postulatem ich zasypania. Ten jednak nie tylko odmawia, ale postanawia także wyrzucić śmierdzącą roślinność do pobliskiego strumienia - źródła wody miejscowych mieszkańców. Judym nie wytrzymuje i wrzuca Dobrzańskiego do stawu. Wtedy traci możliwość pomocy biednym w Cisach, gdyż zostaje zerwana umowa wiążąca go z uzdrowiskiem.

Kolejnym miejscem, w którym bohater stara się kontynuować swoje posłannictwo jest Zagłębie Dąbrowskie. Zostaje tam lekarzem w kopalni „Sykstus”. Bieda i cierpienie, z którymi tam się spotyka, powodują, że podejmuje ostateczną decyzję o poświęceniu swojego życia pomocy ludziom przez nie trawionym. Porzuca swoje szczęście i ukochaną, by nieść pomoc. Otwarte zakończenie powieści nie daje nam jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o jego dalsze losy.

Historia życia Tomasza Judyma to ciągła walka ideałów z brutalnością realnego życia. Ten bohater nie zraża się niepowodzeniami, wciąż próbując wcielić w życie swoje marzenia. Dwukrotnie zderzenie się ze złem otaczającego świata, kończy się dla niego klęską. Nikt nie podziela jego pragnień, jest bezlitośnie sprowadzany na ziemię, traktowany z pogardą.

Kolejną postacią, która boryka się z podobnymi problemami jest Cezary Baryka, bohater powieści „Przedwiośnie”. On także już za młodu poznał brutalność świata. Wychowywał się w Baku, gdzie na skutek rewolucji doszło do walk Tatarów z Ormianami. Pozytywnie nastawiony do rewolucji, dopiero wtedy, w stertach zakrwawionych ciał, dostrzegł jej okrucieństwo i absurdalność.

Na skutek wtłoczonej mu do głowy przez ojca wspaniałej wizji Polski, postanawia udać się do kraju, którego w ogóle nie zna. Jego głowę przepełniają ideały takie jak szklane domy, nie ma pojęcia, że to co zobaczy na rodzinnych ziemiach będzie bardzo się różniło od ojcowskiej wizji .Bohater nawiązuje kontakt z Szymonem Gajowcem, dawnym przyjacielem jego matki. Niedługo po jego przybyciu wybucha wojna polsko - bolszewicka. Cezary Baryka ochoczo zaciąga się do armii. Można powiedzieć, że czyni to, idąc za głosem stada. Nie identyfikował się on z państwem, w którego wojsku miał walczyć. Co prawda znał okropieństwa rewolucji, ale skoro przeżył jedną, to mógł przeżyć i drugą. Na wojnie ratuje życie Hipolitowi Wielosławskiemu, z którym następnie blisko się zaprzyjaźnia.

Z nowym towarzyszem wiąże się etap życia w Nawłoci. Tam bohater przeżywa płomienne romanse, staje się obiektem pożądania kilku kobiet. Obnaża też swoją porywczość i impulsywność, kiedy bije nie tylko konkurenta o rękę Laury, ale i samą kobietę.  Podczas pobytu w majątku Wielosławskiego, Cezary ma okazję przyjrzeć się życiu chłopów, spostrzegając ich biedę, nie może zrozumieć dlaczego się nie buntują.

W ostatnim przedstawionym etapie życia bohatera, obserwujemy jak wciąż niemogący pogodzić się z losem wykorzystywanych biedaków, przyłącza się do pochodu komunistycznego. Ma wątpliwości, czy polscy robotnicy są w stanie walczyć o swoje, ale dodatkowym impulsem w podjęciu takiej decyzji, było ostateczne odrzucenie go przez Laurę.

W tym momencie ujawnia się subtelna, acz bolesna ironia losu tego bohatera. Za młodu widział spływające krwią ulice Baku, stosy zmasakrowanych ciał. Teraz, pragnąc poprawy losu biednych ludzi, sam przyłączał się do ruchu rewolucyjnego. Obrazuje to jego bezsilność w dążeniu do poprawy losu innych. Cezary Baryka odrzuca postulaty Szymona Gajowca, mówiące o konieczności ewolucyjnej zmiany, gdyż uznaje je za zbyt powolne w realizacji. W jego osobie maluje się brak możliwości indywidualnego działania na rzecz innych ludzi.

Obydwaj bohaterowie wymienionych powieści Stefana Żeromskiego kierują się ideałami i zmierzają w stronę poprawy ludzkiego życia. Niepowodzenia bardziej widoczne są w postaci Tomasza Judyma, ale Cezary Baryka być może cierpi jeszcze bardziej, ponieważ nawet nie może prowadzić jakiejkolwiek działalności, gdyż ciągle miota się, nie wiedząc co wybrać. Te dwie postaci pozostają niemal bezradne względem brutalnego świata, który nie albo nie chce zmian, albo dąży do nich własnym torem, obranym przez większość.