Fowizm a ekspresjonizm. Dokonaj porównania na dowolnie wybranych przykładach

Ekspresjonizm jest kierunkiem, który na przełomie XIX i XX wieku objął swoim oddziaływaniem w zasadzie wszystkie sfery życia kulturalnego. Stał w ostrej opozycji do utylitaryzmu sztuki, głosząc ideę, iż jedyną obiektywną wartością dzieła (literackiego, plastycznego, muzycznego, czy architektonicznego) jest unaocznienie jednostkowego, silnego wrażenia artysty, które stało się dla niego bodźcem do tworzenia. Wyraz artystyczny miał zostać poddany całkowitej subiektywizacji, stanowiąc jedynie pewnego rodzaju zaproszenie do zrozumienia tego, co w rzeczywistości przedstawia, nie zaś literalną projekcję tego, co prezentuje.

Szczególnie w dziedzinie sztuk plastycznych postulowano odejście od mimetyzmu w stronę deformacji, która miała pełniej wyrażać wewnętrzny świat człowieka, a przez to prowadzić do jego lepszego zrozumienia i odnowy moralnej całej ludzkości, uniemożliwianej przez nagły postęp naukowo-cywilizacyjny i związane z nim przemiany społeczne. Tak rysująca się rzeczywistość okazała się bowiem destruktywna dla wrażliwej, twórczej jednostki, aby więc zniwelować jej wpływ należy ją zdeformować. Technicznymi środkami dla osiągnięcia tych wyznaczników były więc zamierzony antyestetyzm, drobiazgowa dbałość o formę (niejednokrotnie istotniejszą niż treść obrazu) i jej oszczędność, jak również wyraźna ekspozycja szkieletu kompozycji.

Fowizm, który zaczął kształtować się w kilka lat po pierwszych głośnych wystawach ekspresjonistycznych, korzystał z rozwiązań tego kierunku przede wszystkim w doborze kolorystyki - zainspirował się kontrastowymi zestawieniami barw o intensywnych, oscylujących wokół podstawowych, odcieniach, abstrakcjonizując za ich pomocą elementy kompozycji, na przykład poprzez nadanie wodzie koloru czerwieni, a trawie - błękitu. Przykładem takiej techniki artystycznej może być obraz Henri’ego Matisse’a pt.: „Otwarte okno”, w którym zdecydowane, jaskrawe barwy zostały ze sobą skontrastowane za pomocą zestawienia większych powierzchni (jak w przypadku ścian okalających okno), jak również poprzez konstrukcję niektórych elementów kompozycji metodą pointylistyczną - ich przedstawieniem w formie barwnych punktów, sprawiających wrażenie wibrowania obrazu przy oglądaniu go z pewnej odległości. Wzajemne przeplatanie się kontrastowych kolorów w ramach jednego obiektu, ich nieprzystawalność do barw konkretnych zjawisk w naturze, jak i rozmycie konturów, nadają obrazowi wyglądu dziecięcej kolorowanki.

Dzieła sztuki w konwencjonalnym rozumieniu tego terminu nie przypomina również praca jednego z czołowych ekspresjonistów, Franza Marca - „Sen” z 1912 roku. Kompozycja całości, jak i kontury poszczególnych obiektów, uległy tutaj znacznemu uproszczeniu, przypominając w dużej mierze schematyczne wizualizacje. Centralnym elementem kompozycji jest naga postać kobieca siedząca na pagórku, której przyglądają się z prawej strony dwa odrealnione konie, a z lewej gotowy do ataku lew. W tle jest widoczny prosty graniastosłup budynku oraz kolejne dwa konie pasące się na pagórkach w drugim planie. Kolorystyka obrazu w zasadzie przystaje do odpowiednich obiektów w naturze, została jedynie sprowadzona do mocnych, podstawowych i równie schematycznych jak rysunek postaci odcieni. Jedyny elementem ewidentnie abstrakcyjnym w całej kompozycji jest grupa owych dwóch koni przyglądających się kobiecie na pierwszym planie, przedstawiono je bowiem za pomocą koloru błękitnego. W dziele Marca eksperyment kolorystyczny ma jedynie marginalne znaczenie, najistotniejszą warstwą semantyczną obrazu jest bowiem jego symbolika - wymowa pozy postaci kobiecej, czający się w jej pobliżu lew, błękitne konie oraz bliskość tradycyjnego budynku, który nie przystaje do pagórkowatego krajobrazu. W odróżnieniu od „Otwartych drzwi” Matisse’a kolorystyka „Snu” poprzez swoje nasycenie nadaje kompozycji bardzo wyraźnego nastrój - grozy, oniryczności i niejasnego niepokoju.