System filozoficzny i religia: konfucjanizm - cechy, zasady i założenia. Ogólny opis konfucjanizmu

Twórcą tego systemu filozoficzno-religijnego był Konfucjusz (właściwie Kong Qiu lub Kongfu-zi, czyli Mistrz Kong). Żył on na przełomie VI i V w. p.n.e. Chciał zostać urzędnikiem, dużo czytał. Żył i nauczał w księstwie Lu. Napisał między innymi: Chunqiu (czyli kronikę Lu), Lunyu (spis rozmów mistrza z uczniami). Jego nauki zebrano również w oddzielne tomy: Czteroksiąg Sishu (składający się z Lunyu, Mengzi, Daxue i Zhongyong).

Teorie Konfucjusza szybko zyskały wielką popularność. Filozof mówił, że każdy człowiek powinien odnaleźć swoje miejsce w społeczeństwie i żyć w zgodzie ze wszystkimi. Chciał także powrotu do starego porządku społecznego. W II w. p.n.e. doktryna Konfucjusza została uznana za oficjalną dla całego cesarstwa.

Filozof nie wypowiadał się na tematy takie jak istnienie Boga czy powstanie świata. Podawał ludziom wskazówki praktyczne, według których miało im się żyć lepiej i prościej. Według jego założeń, istnieje człowiek szlachetny, czuli junzi. Jest on pod każdym względem idealny. Włada swoim krajem mądrze i roztropnie, przy pomocy zasad moralnych i etycznych. Jedną z ważniejszych zasad, jaką się kierował, to: „Nie czyń innym, czego dla siebie nie pragniesz”. Celem człowieka jest osiągnięcie dao, czyli ładu – jest to również droga, którą do ładu można dojść. Istnieją trzy nakazy: ren, yi oraz li. Ten trzeci związany jest z praktyką religijną. Rytuały i obrzędy spisane zostały w traktacie Liji. Naczelną myślą konfucjanizmu były słowa Konfucjusza: „Trzeba tylko, aby władca postępował tak, jak się godzi władcy, minister – jak przystoi ministrowi, ojciec – jak ojcu należy, a syn – po synowsku”.

Filozof nie wypowiadał się w kwestii takich problemów jak śmierć, duchy, rzeczy nadprzyrodzone czy metafizyczne. To system filozoficzny, który faworyzuje rozum, drogę poznania. Dużo opowiada o polityce i moralności. Bytem, który miał kierować wszystkim, był Tian (utożsamiany z rozumem). Wśród obrzędów najważniejsze były pogrzeby oraz ceremonie ofiarne. Ofiary składano przodkom. Nie uznawano czegoś takiego jak modlitwa, chociaż sam Konfucjusz uważał, że misję, którą spełnia na Ziemi, jest jego rodzajem modlitwy.

Ceremonie pogrzebowe były wielkim spektaklem. Trwały one nawet po kilka tygodni. Żałoba była obowiązkiem, a jej stopień przeżywania zależny był od pokrewieństwa ze zmarłym. Bogatsze rodziny posiadały własne świątynie, sarkofagi. Ci biedniejsi musieli stworzyć chociaż ołtarz dla duchów przodków. Wszystkie rytuały wykonywał wyłącznie mężczyzna. Często różnym obrzędom towarzyszyła muzyka oraz tańce.

Nauki Konfucjusza zostały docenione dopiero po jego śmierci – nadal były rozpowszechniane przez jego wiernych uczniów. Kontynuatorami jego myśli byli między innymi: Mengzi (Mistrz Meng), Dong Zhongzhu. Głosili oni, że człowiek musi pracować nad swoim wrodzonym dobrem, aby stać się człowiekiem szlachetnym. Ci, którzy się nie doskonalą, stają się „prostakami”. Kwestie, jakie poruszali, dotyczyły natury ludzkiej, rządzenia społeczeństwem, Tianu, Nieba i Ziemi. Mówili, że władca musi panować zgodnie z wolą ludu.

Konfucjusz został po śmierci doceniony przez potomnych. Nadano mu różne przydomki: „Wielki Nauczyciel Narodu”, „Najwyższy Mistrz”, „Najdoskonalszy, Najprzenikliwszy, Najcnotliwszy Nauczyciel”. Jego osoba obrosła wielką legendą. Stawiano mu pomniki, a nawet świątynie, czczono jak świętą osobę. Składano mu też ofiary. Z czasem Konfucjusz był uważany za boga.

System filozoficzno-religijny stworzony przez Konfucjusza przez ponad dwa tysiące lat formował Chiny i miał znaczący wpływ na historię tego kraju. Konfucjanizm to religia narodowa żywa.