Tora - ogólne opracowanie. Tora w judaizmie

Tora, zwana inaczej Pięcioksięgiem Mojżeszowym (Pentateuch) dosłownie znaczy „wtórne prawo”, „pouczenie”, „drogowskaz”. Jest to najważniejszy dla religii judaistycznej tekst święty opisujący czasy mojżeszowe oraz historię zawarcia Przymierza pomiędzy narodem wybranym a Bogiem oraz ciężką przeprawę Izraelitów do Ziemi Obiecanej (droga ta trwać miała czterdzieści lat). Warto podkreślić, że Tora stanowi Stary Testament chrześcijańskiej Biblii (z wyjątkiem dziesięciu ksiąg deuterokanonicznych uważanych za apokryfy).

Tora składa się z pięciu ksiąg: Księga Rodzaju (Genesis), Księga Wyjścia (Exodus), Księga Kapłańska (Leviticus), Księga Liczb (Numeri), Księga Powtórzonego Prawa (Deuteronomium). Nie wiadomo dokładnie, w jakich wiekach stworzona została Księga Rodzaju – prawdopodobnie około XII–X w. p.n.e. Według tradycji miała ona zostać spisana przez Mojżesza. Księga Genesis opowiada przede wszystkim o początku wszystkiego – o tym, jak Bóg stworzył świat i jak zawiódł się na pierwszych ludziach (Adamie i Ewie). Znajdują się tutaj także opowiadania o historii potopu oraz o losach Kaina i Abla, Noego,  Abrahama, Jakuba, Józefa, Sary, Racheli, Wieży Babel,. Księga ta wyjaśnia początek (łac. Genesis to „początek”, „źródło”.

Księga Wyjścia uznawana jest za ciąg dalszy poprzedniej księgi. Co ciekawe, uznanie Mojżesza za twórcę Exodusu jest jeszcze trudniejsze niż w poprzednim przypadku. Księga mogła powstawać przez wieki. Jest przy tym niespójna z faktami historycznymi i geograficznymi. Centralnym punktem tej części Pięcioksięgu jest ofiarowanie przez Boga dziesięciu przykazań ludowi izraelskiemu. Jest to moment, w którym Bóg zawiera przymierze z narodem wybranym. Księga Wyjścia opowiada także o plagach egipskich, krzewie gorejącym, wędrówkę ludu w poszukiwaniu Ziemi Świętej i całym życiu Mojżesza uważanego za proroka.

Kolejną częścią Tory jest Księga Kapłańska. Zawarty jest w niej tak zwany Kodeks Świętości oraz przykazania. Jest to zbiór norm i reguł związanych z modlitwą i wiarą w Boga. To szczególnie z tej księgi Żydzi czerpią zasady, według jakich mają żyć (koszerność, rytuały modlitewne, wskazówki, jak należy postępować, jak być dobrym człowiekiem, zasady świętowania niektórych uroczystości i dni wolnych (jak Szabat), odpowiedzi na pytania o wiarę.

Księga Liczb jest księgą dydaktyczną. Znajdziemy tu pouczenie dotyczące ludzkiego grzechu. Jeżeli ktoś wkroczy na złą drogę, Bóg go za to ukarze. Również i jej autorem miał być Mojżesz. Księga kończy się na dojściu Izraelitów do Ziemi Obiecanej. Jest to nieco zróżnicowana część Tory. Również i w niej znajdziemy przepisy i normy zesłane ludziom przez Jahwe. Sama nazwa księgi wzięła się z występowania liczb w wielu opowiadaniach tejże części. 

Ostatnim, piątym elementem Tory jest Księga Powtórzonego Prawa. Jak sama nazwa wskazuje, znajdują się tutaj zasady i prawa powierzone narodowi wybranemu przez Boga. Zostają one jeszcze raz powtórzone i podkreślone. Jest bardzo prawdopodobne, że księga ta powstała chronologicznie najpóźniej. Tutaj wreszcie znajdziemy opis wejścia Izraelitów do Ziemi Obiecanej i jednocześnie śmierci Mojżesza, który Ziemi Obiecanej nigdy nie ujrzał. Znajdziemy tutaj kilka mów Mojżesza na tematy moralne i etyczne, nakazy, przykazania i ustanowienia.  

Przez bardzo długi czas za autora Tory uważało się samego Mojżesza. Tekst jednak powstawał najprawdopodobniej na przełomie wielu wieków, na co może wskazywać różnorodność historyczna ksiąg. Zwoje tory przechowywane są w każdej żydowskiej synagodze za kamienną wnęką w bożnicy – Aron ha-kodesz.