Religia: prawosławie - charakterystyka, doktryna, historia. Opis głównych zasad prawosławia

Prawosławie to nic innego jako chrześcijaństwo charakterystyczne dla wschodniej części dawnego Cesarstwa Rzymskiego. Wiara ta czerpie z antycznego chrześcijaństwa, z dziejów apostolskich. „Prawosławie” to „właściwy sąd”, „prawowierność”. Znakiem rozpoznawczym tejże religii jest charakterystyczny krzyż prawosławny z trzema poprzeczkami oraz ikona. Każda z poprzeczek krzyża oznacza coś innego.

Pierwsza jest dla tabliczki INRI, którą Piłat nakazał przybić nad głową umierającego Jezusa Chrystusa. Środkowa jest przeznaczona dla ramion Syna Bożego. Ukośna oznacza przybite nogi ukrzyżowanego. Ikony z kolei to prawosławne obrazy, które powszechnie uważa się za święte. Służą one przybliżaniu się wiernego do sacrum. Pozwalają na lepszy, bardziej bezpośredni i indywidualny kontakt z Bogiem.

W 726 roku cesarz Leon III uznał, że oddawanie czci ikonom jest przejawem bałwochwalstwa. To wywołało spór ikonoklastyczny, zakończony na Soborze Nicejskim w roku 787. Prawosławie wyrosło na gruncie pogłębiającej się schizmy między Wschodem a Zachodem. Wiara ta była związana z Cesarstwem Bizantyjskim.

Podstawą wiary prawosławnej jest kontynuacja tradycji wykreowanych przez kościół pierwotny. Bazą religii jest Pismo Święte składające się z uznanych przez kościół trzydziestu dziewięciu ksiąg protokanonicznych oraz siedmiu deuterokanonicznych (Księga Machabejska I i II, Mądrości, Syracha, Tobiasza, Judyty, Barucha ze Starego Testamentu) oraz z dwudziestu siedmiu ksiąg Nowego Testamentu.

Prawo kanoniczne regulowane jest przez Nomokanon Czternastu Rozdziałów, który został spisany przez Focjusza – patriarchę Konstantynopola. Według założeń prawosławia, człowiek jako istota stworzona przez Boga nie może go poznać. Widzialnym świadectwem istnienia Boga jest stworzony przez niego świat. Stwórca dał ludziom Boskie moce, czyli Bożą Miłość, Dobro, Światło i Łaskę. Poprzez dobre uczynki dążymy do objawienia Boga w nas samych, co udowadnia, że Bóg stworzył nas na swoje podobieństwo. Łączy się z tym termin przebóstwienia (z greckiego „theosis” – dążenie człowieka do zjednoczenia się z Bogiem).

Bardzo ciekawym zjawiskiem jest w prawosławiu cykl liturgiczny, który dzieli się na cykl dobowy, tygodniowy oraz roczny. Są też cztery rodzaje liturgii: 1. Liturgia Św. Jana Chryzostoma (odprawiana najpowszechniej), 2. Liturgia Św. Bazylego Wielkiego (okazjonalna – sprawowana dziesięć razy w roku, przy najważniejszych świętach), 3. Liturgia Św. Jakuba (odprawiana 23 października), 4. Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów (z racji postów ścisłych).

W ósmym dniu po narodzinach dziecko dostępuje sakramentu chrztu (przez trzykrotne zanurzenie w wodzie). Zaraz potem następuje przyjęcie sakramentu bierzmowania. Spowiedź może być zarówno osobista (kapłańska), jak i publiczna. Dopuszcza się małżeństwa kapłanów (biały kler).

Modlitwy wiernych odbywają się w cerkwiach, które składają się z przedsionka, nawy i części ołtarzowej. Najpopularniejszymi ośrodkami pielgrzymkowymi są w prawosławiu: Palestyna, góra Synaj, Patmos, Święta Góra Grabarka (niedaleko Białegostoku). Odwiedzane są również klasztory: na Górze Synaj, św. Jana Teologa, na Świętej Górze Athos.

Na czele kościoła prawosławnego stoi patriarcha (zasada pentarchii). Patriarchat ekumeniczny to Konstantynopol (dla kościoła tureckiego, greckiego). Aleksandria dla kościołów w Kenii, Tanzanii, Ugandzie. Antiochia dla kościoła w Syrii, Iranie, Iraku, zaś Izrael dla kościoła w Jerozolimie i Palestynie. Istnieją też tak zwane kościoły autokefaliczne, które samodzielnie organizują własną strukturę. Takie kościoły znajdują się między innymi w Gruzji, Rumunii, Serbii, Albanii, Polsce, Czechach i na Cyprze.