Religia: buddyzm - geneza, charakterystyka, założenia. Opis głównych zasad buddyzmu

Buddyzm wyrósł na bazie filozofii proroka imieniem Budda (tzn. „przebudzony”, „oświecony”), choć znany jest też pod innymi imionami: Siddhartha, Gautama Tathagata, Sakjamuni. Młodość spędził on na dworze władcy Sakjów, swojego ojca – Śuddhodany. Od dzieciństwa mieszkał w domu urządzonym z przepychem. Niczego mu nigdy nie brakowało. Jako dwudziestoośmioletni młodzieniec natknął się przypadkowo na starego biedaka. Wtedy też postanowił porzucić zbytek i bogactwo i zacząć szukać sensu istnienia. Po siedmiodniowej kontemplacji koło miasta Gaja doznał oświecenia dotyczącego najważniejszych dogmatów buddyzmu – prawdy i cierpienia.

Początki buddyzmu datuje się na około 525 r. p.n.e. Na początku Budda swoją naukę przekazał pięciu mnichom. Później jego słowa rozpowszechniane były dalej ustnie. Sławę przyniosło mu wygłoszenie kazania o Czterech Szlachetnych Prawdach, którymi są: 1. Prawda o cierpieniu, 2. Prawda o powstaniu cierpienia, 3. Prawda o zwalczeniu cierpienia, 4. Prawda o drodze do zniszczenia cierpienia. Dharma, czyli nauka Buddy, mówi o tym, że przyczyną cierpienia jest pragnienie. Medytowanie pozwala na zapomnienie o świecie i doczesnych potrzebach materialnych i na otworzenie się na świat duchowy.

Tezy twórcy buddyzmu zostały spisane w wielu księgach (tekstach) uznawanych przez wierzących za święte. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć: Winajapitaka (zwany popularnie „koszem dyscypliny” – zbiór reguł dla mnichów), Suttapitaka („kosz kazań”, zawiera informacje o doktrynie buddyjskiej), Abhidhammapitaka (zwany „koszem scholastyki dogmatycznej” – komentarz do doktryny), Milindapańham (dialogi króla Menandra z nauczycielem Nagaseną), Diwapansa (kronika wydarzeń na Cejlonie), Mahawansa (zwana „wielką kroniką”) oraz Wisuddhimagga (zwana „ścieżką czystości”).

Odłam buddyzmu północnego posiada natomiast kanon sanskrycki, który składa się z Mahawastu (II w. p.n.e., zawiera zagadnienia dotyczące dyscypliny), Dasiabhumikasutra (słowo Buddy w interpretacji mahajany), Saddharmapundarikasutra, zwana „księgą lotosu dobrego prawa” (tekst, w którym postać Buddy zostaje przedstawiona jako „bóg wszystkich bogów”), Lalita-wistara (zawiera drobiazgową biografię Buddy), Wadżraczczhedika (czyli „nóż diamentowy”).

Najważniejszym według Buddy zadaniem człowieka jest wyzwolenie się od egzystencji poprzez oswobodzenie się z cierpienia, którego źródłem jest pragnienie rzeczy materialnych. Każdy z nas powinien dążyć więc do zupełnej wolności, czyli – do nirwany. Wszystkich śmiertelników wiążą z rzeczywistością: 1. Formy cielesne, 2. Wrażenia, 3. Wyobrażenia, 4. Skłonność i popędy, 5. Czysta wiedza (świadomość). Do nirwany można dojść różnymi ścieżkami. Budda wyznaczył ich osiem: 1. Należyty pogląd, 2. Należyta postawa, 3. Należyte życie, 4. Należyte dążenie, 5. Medytacja, 6. Pogrążenie, 7. Przebudzenie, 8. Czyste poznanie. Budda w swoich naukach nakazuje cieszyć się życiem, być radosnym i spokojnym oraz życzliwym dla innych – nawet tych najmniejszych i najsłabszych istot. Co ciekawe, Budda nie porusza tematyki Boga. Pomija tę kwestię, gdyż ważniejszy był dla niego człowiek.

Dla wyznawców buddyzmu istnieje wiele miejsc świętych. Wierni pielgrzymują głównie do czterech miejscowości – gaju Lumbini, Bodhgaja, Sarnach oraz Kusinagara. Na świecie wybudowanych jest także wiele świątyni, m.in.: Adżanta, Mahabodhi, stupy w Aramawati, Bharhut czy klasztor w Nalandze.

Na wyznawców buddyzmu filozof nałożył także pięć bezwzględnych zakazów: 1. Zabijania żywych istot (dotyczy to także zwierząt – nawet muchy), 2. Kłamania, 3. Kradzieży, 4. Dopuszczania się niedozwolonych stosunków płciowych, 5. Używania napojów odurzających.

Mnichów obowiązywały dodatkowe zakazy i bardzo surowa reguła zakonna.