Kultura narodowa - Naród a kultura. Opracowanie

Bardzo trudno jest określić, czym właściwie jest kultura. Dla reprezentantów różnych nauk będzie ona miała zupełnie inny sens. Jednak w najprostszym znaczeniu tego słowa można przyjąć, iż jest to całość dorobku materialnego i niematerialnego człowieka, wszelkie wytwory jego pracy. W pojęciu kultury mieszczą się nie tylko dokonania typu architektura, dzieła literackie, wynalazki, technika czy malarstwo, ale także inne wytwory kultury duchowej, takie jak wierzenia, filozofia, ideologie, normy społeczne i polityczne, system wartości czy wzory zachowania. Tak więc kultura obejmuje wszystkie dziedziny ludzkiej świadomości i działalności.

Jednym z podtypów kultury jest kultura narodowa, czyli ogół dorobku określonego narodu, jego dziedzictwo. W tym przypadku jest to bardzo ważna (jeśli nie najważniejsza) część świadomości narodowej. Wszystkie wspólnoty narodowe różnią się od siebie głównie kulturą, dlatego jest ona elementem identyfikującym poszczególne nacje. Część naukowców (np. Antonina Kłoskowska) uważa, iż naród to wspólnota połączona właśnie wspólną kulturą – w takim rozumieniu dorobek kulturowy to czynnik narodotwórczy, niezbędny by spoić daną zbiorowość.

Warto zastanowić się nad relacjami zachodzącymi pomiędzy narodem i kulturą, kwestiami, które te zagadnienia łączą i dzielą. Nie ulega wątpliwości, iż zasadnicza różnica wynika z ich definicji – kultura to dorobek, wszelkie wytwory (materialne i duchowe) działalności człowieka, zaś naród to rodzaj wspólnoty, której członków łączy wspólne pochodzenie, historia, język, więzi społeczne i kultura. Jak wynika z przytoczonych definicji, kultura jest częścią narodu, jednocześnie wykracza poza granice danego narodu, jest dorobkiem całej ludzkości. Natomiast kultura narodowa to już dorobek wyłącznie jednego społeczeństwa. Jak bardzo ważny – dowodzi historia. Wiele było w dziejach ludzkości przykładów nacji, które nie posiadały własnej państwowości (m.in. Polacy podczas zaborów), jednak w żaden sposób nie przestawały one być narodem, a to właśnie dzięki świadomości narodowej i umiejętności zachowania dorobku kulturowego wspólnoty. To, jak silna była kultura narodowa, niejednokrotnie decydowało o przetrwaniu jedności narodowej.

Nie można jednak powiedzieć, że wyłącznie kultura kształtuje naród. Relacja przebiega także w drugą stronę, bowiem naród znacznie wpływa na kształt dorobku kulturowego – kultura odzwierciedla pewne cechy narodowe jak: charakter, mentalność, sposób widzenia świata, system wyznawanych wartości. Nie da się rozłączyć pojęcia narodu od kultury – obydwa oddziałują na siebie. Jak silna jest to zależność, rozumieją władze państwowe, które czasem starają się wpływać na kształt dorobku kulturowego. W dosyć wynaturzony sposób próbowano wpływać na kształt kultury w krajach socjalistycznych. Chciano stworzyć kulturę podporządkowaną bezpośrednio władzy i jej polityce, co zdecydowanie nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Działo się to za sprawą jednej prawidłowości – kultura powstaje w procesie spontanicznym, jest wyrazem doznań, doświadczeń czy odczuć poszczególnych jednostek tworzących wspólnotę narodową, a nie można narzucić wszystkim obywatelom jednego sposobu widzenia.

Nie dziwi troska pokoleń o zachowanie dorobku kulturowego swoich przodków, jest to bowiem przeciwdziałanie wyzbyciu się własnych korzeni, a co za tym idzie i tożsamości. Naród i kultura muszą ze sobą współgrać, bo w przeciwnym wypadku pozbawiłyby się swoich fundamentów.