Patriotyzm - co to jest patriotyzm? Definicja, znaczenie, opis

Historia narodu, z którym dany człowiek jest emocjonalnie związany, kultura, język, którym się posługuje od urodzenia czy krajobraz, który podziwia – to wartości bardzo bliskie każdemu człowiekowi. Są one silnie powiązane z pojęciem patriotyzmu. Dosłownie patriotyzm (z łac. „patria”, czyli ojczyzna) rozumiany jest jako umiłowanie, szacunek, przywiązanie do własnej ojczyzny i wszystkiego, co się z nią wiąże. Jako poczucie silnej więzi emocjonalnej z tradycją i kulturą danego narodu, ale także gotowość do bezinteresownej służby dla ich dobra.

W głównej mierze patriotyzm jest realizowany poprzez pielęgnowanie tradycji, kultury czy języka, kultywowanie pamięci o bohaterach narodowych, historii (niezwykle istotna jest umiejętność dostrzegania nie tylko chwalebnych kart z historii, ale także krytycznie odniesienie się do tego, co okazało się złe i wyciąganie wniosków). Współcześnie postawa patriotyczna wiąże się z wypełnianiem podstawowych konstytucyjnych obowiązków, takich jak: przestrzeganie ustanowionego prawa, dbanie o środowisko naturalne, płacenie podatków czy świadome uczestnictwo w wyborach parlamentarnych, godne reprezentowanie interesów kraju. Charakterystyczną cechą patriotyzmu jest także gotowość do poświęcenia spraw osobistych dla ojczyzny – niekiedy własnego zdrowia, życia oraz pracy.

W tym miejscu warto rozróżnić podstawowe komponenty patriotyzmu: podmiotowe i normatywne. Pierwszy z nich odnosi się do postaw jednostki względem ojczyzny – jego podstawą jest przede wszystkim kierowanie się sferą emocjonalną. Z kolei normatywny komponent określa zestaw norm wytyczających obowiązki społeczności względem własnego kraju, jego tradycji i mieszkańców. Podstawą jest tu poczucie obowiązku i odpowiedzialności za przyszłość, dobrobyt wspólnoty, której jest się częścią.

Oba komponenty tworzą spójną całość, powinny się przenikać, tylko wówczas jesteśmy w stanie mówić o pełnym patriotyzmie. Nie istnieje pełen patriotyzm, gdy dana jednostka posiada wyższe uczucia patriotyczne, miłuje swój kraj, lecz nic dla niego nie robi. Idealna postawa patriotyczna, by nie została spłycona, powinna być całościowa. Deklaracja musi być połączona z działaniem. Niejednokrotnie nadinterpretacja założeń patriotyzmu skutkuje wypaczeniem jego sensu albo wręcz wykreowaniem postaw będących jego przeciwieństwem. Należy zaznaczyć, że dobrze rozumiany i przeżywany patriotyzm nie prowadzi do wyłączenia, wręcz przeciwnie – jest otwarty. Nie zajmuje się on krytyką czy poniżaniem innych, lecz kieruje się ku wartościom związanym z bogactwem wewnętrznym narodu. Patriotyzm pozwala doceniać bogactwo ojczyzny, kształtuje poczucie własnej wartości, co przekłada się na szacunek wobec innych narodów i ich praw, pomaga doceniać osiągnięcia odmiennych kultur oraz umożliwia czerpanie z ich dorobku cywilizacyjnego.