Patriotyzm lokalny i mała ojczyzna - pojęcie, charakterystyka, przykłady

Od najdawniejszych czasów człowiek tworzył pewne zbiorowości, wspólnoty, z którymi łączyły go określone więzi. Jako istota społeczna wchodził w relacje z otoczeniem. Środowisko, w którym się wychowujemy i przebywamy, kształtuje naszą tożsamość. Najbliższa, w sensie geograficznym i emocjonalnym, jest dla człowieka społeczność lokalna. W dzieciństwie nasz świat ogranicza się właśnie do niej – wsi, miasteczka czy gminy. „Wielki świat” jest jeszcze poza naszym zasięgiem. Zżywamy się z otaczającym nas krajobrazem, ziemią przodków i tradycjami. Dopiero w późniejszym okresie stajemy się częścią większych społeczności.

Nasz szacunek i przywiązanie do tzw. małej ojczyzny wyraża się najczęściej poprzez lokalny patriotyzm. Możemy go zdefiniować jako postawę szacunku, przywiązania i umiłowania swojej lokalnej ojczyzny. Jak już zostało wspomniane, z lokalnym patriotyzmem ściśle wiąże się termin „mała ojczyzna”. Pod tym pojęciem kryje się przestrzeń kulturowo-społeczna i geograficzna, w której funkcjonujemy i z którą jesteśmy związani emocjonalnie. Najczęściej utożsamiana jest z rodzinnym miastem, wioską, gminą albo regionem. Jest to przestrzeń „oswojona”, dobrze nam znana. Lokalny patriotyzm przejawia się przede wszystkim w dbałości o „swój mały ogródek” (idąc za myślą Woltera). Jego podstawowymi elementami jest miłość i duma z osiągnięć małej ojczyzny, zaangażowanie w sprawy bezpośrednio z nią związane, chęć poprawy warunków życia w najbliższym otoczeniu, a także wypełnianie podstawowych obowiązków wynikający z przynależności do tej wspólnoty. Patriotyzm lokalny można wyrazić przez najprostsze czynności – kibicowanie lokalnej drużynie piłkarskiej, zorganizowanie zbiórki na remont biblioteki, troskę o czystość na ulicach, szacunek dla ludności lokalnej i miejsc publicznych czy po prostu chęć pozostania i założenia rodziny właśnie na tym terenie (to ważne w dobie dzisiejszych globalizacji i emigracji).

O tym, jak ważne dla człowieka jest poczucie tożsamości, korzeni i wspólnoty z miejscem, w którym się on wychował, świadczy dobitnie ogromna liczba utworów literackich odwołujących się do wspomnienia małej ojczyzny. O swojej tęsknocie za rodzinną wioską, krainą bądź majątkiem pisali między innymi Czesław Miłosz w „Dolinie Issy” oraz Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”. Można powiedzieć, iż w kulturze wytworzyła się już swoista „mitologia ukochanych miejsc”. To pokazuje, jak mocne jest poczucie identyfikacji z domem i regionem rodzinnym. Zjawisko występowania patriotyzmu lokalnego tylko potwierdza tę tezę.