Falandyzacja prawa - definicja, charakterystyka, przykłady

Termin „falandyzacja prawa” występuje jedynie na gruncie polskim. Jest to potoczne określenie dotyczące wykładni prawa oscylującej na granicy przepisów prawnych. Terminu tego używa się także w odniesieniu do prób usprawiedliwienia działalności organów państwowych w sytuacjach tzw. „naginania” prawa. 

Nieżyjący już Lech Falandysz sprawował funkcje szefa kancelarii Prezydenta Lecha Wałęsy.  Zasłynął próbą udowodnienia kompetencji prezydenta, które tak naprawdę nie zostały mu przyznane.

Opisywane wydarzenie dotyczyły odwołania Macieja Iłowieckiego oraz Marka Markiewicza - członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Zgodnie z obowiązującym prawem prezydent nie miał uprawnień do ich odwołania. Jednocześnie nie istniał żaden przepis zabraniający takiego działania. Nie istniały żadne przepisy prawa odnoszące się do tej sytuacji, które można by uznać za rozstrzygające. 

Falandysz postulował, iż jeżeli zgodnie z prawem prezydent ma kompetencje do powołania osób na stanowiska członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji to zgodnie z logika ma tez prawo do ich odwołania. 

Sprawa rozstrzygana była wielokrotnie przez Trybunał Konstytucyjny. Odrzucił on pogląd uznany przez Lecha Falandysza przyjmują jako ogólną regułę niemożliwość domniemania organom państwowym kompetencji, które nie zostały im oficjalnie przyznane. W jednym ze swych orzeczeń TK zaznaczył również, że „nie wolno domniemywać i w oparciu o inną rodzajowo kompetencję przypisywać ustawodawcy zamiaru, którego nie wyraził”.

Nazwy „falandyzacja prawa” po raz pierwszy użyty został w 1994 roku przez dziennikarkę Gazety Wyborczej Ewę Milewicz, w odniesieniu do powyższej sytuacji. 

Falandyzacja prawa możliwa jest w sytuacji istnienia tzw. luk prawnych, czyli sytuacji, gdy dla danego stanu faktycznego brak jest odpowiednich regulacji prawnych.