Max Weber - działanie społeczne, działania społeczne. Definicja, charakterystyka, przykłady

Każdy z nas każdego dnia wchodzi w rozmaite relacje z innymi ludźmi, ponieważ funkcjonuje w grupie ludzi – w społeczeństwie. Obecność innych osób, a także konieczność realizacji celów własnych i celów wspólnoty zmusza nas do podejmowania pewnych działań społecznych. Czym są owe działania społeczne i jak przejawiają się w naszym codziennym życiu?

Sam termin „działanie” oznacza aktywność człowieka – jego zachowanie – podejmowane ze względu na potrzebę osiągnięcia pewnego celu. „Działanie społeczne” staje się tym samym działaniem człowieka ukierunkowanym na innych ludzi.

Termin działania społecznego rozwijał wybitny socjolog Max Weber, a następnie m.in. Talcott Parsons.

Max Weber wprowadził podział działań społecznych na cztery grupy: działania podejmowane ze względu na cel (dochodzi do kalkulacji zysków i strat oraz wyboru najbardziej efektywnych środków) lub ze względu na wartości (kluczowym elementem są wyznawane wartości i dążenie do nich bez względu na środki) oraz działania afektywne (jednostka kieruje się w danym momencie uczuciami) i działania tradycyjne (nawyki). Każde działanie poszczególnej jednostki stanowi podstawę do budowy szerszych struktur społecznych – organizacji i instytucji. Koncepcja Webera zakłada, że funkcjonowanie struktury społecznej można zrozumieć poprzez uprzednie zrozumienie działań poszczególnych osób – wyraźnie widać więc dużą rolę przypisaną działaniom społecznym.

Innym przykładem przypisywania dużej roli działania społecznym jest funkcjonalna koncepcja społeczeństwa opracowana przez Talcotta Parsonsa. Działania społeczne w tej koncepcji są podstawowym procesem społecznym – wynikiem wolnej woli jednostek, która ulega jednak dość istotnym naciskom związanym z normami społecznymi oraz z aktualną sytuacją. Człowiek, podejmując działania społeczne, wchodzi w interakcje z innymi ludźmi, a to prowadzi do wytworzenia się struktur społecznych, jakie mają pełnić 4 kluczowe dla istnienia społeczeństwa funkcje: adaptacji, integracji, osiągania celów (zarówno jednostkowych, jak i zbiorowych) oraz kultywowania wzorów i łagodzenia napięć.

Działania społeczne stanowią  jeden z najbardziej elementarnych procesów społecznych – są podstawą istnienia i funkcjonowania społeczeństwa, nie dziwni więc, że są one przedmiotem zainteresowania socjologii już od przeszło 100 lat. Współczesna dynamika społeczeństwa i zachodzące w nim zmiany powodują, że działanie społeczne jest i dziś interesującym, i często podejmowanym tematem badań socjologów.