Ojczyzna - Ojczyzna ideologiczna a ojczyzna prywatna - porównanie i charakterystyka pojęć

Pojęcie ojczyzny odnosi się do pewnego terytorium – miejsca zamieszkiwania przodków (stąd nazwa – ziemia ojców, ojcowizna). Wybitny polski socjolog, Stanisław Ossowski, wyróżnił dwa główne rodzaje ojczyzny: ojczyznę prywatną i ojczyznę ideologiczną.

Ojczyzna prywatna to miejsce szczególnie ważne dla każdego człowieka. Miejsce to jest dla każdego z nas inne – definiowane poprzez doświadczenia i wspomnienia młodości, związane z naszym pochodzeniem. Ojczyzna prywatna to inaczej „nasza mała ojczyzna” – miejsce bliskie każdemu człowiekowi. Warto zaznaczyć, że o lokalizacji prywatnej ojczyzny każdy z nas decyduje samodzielnie – jeśli mamy złe wspomnienia z dzieciństwa, ojczyzną prywatną będą dla nas miejsca związane z bardziej radosnym okresem życia. Parafrazując znane powiedzenie: tam twoja prywatna ojczyzna, gdzie twoje serce.

Pojęcie ojczyzny ideologicznej ma znacznie szerszy zakres przestrzenny niż ojczyzny prywatnej. O ile ta druga może dotyczyć niewielkiego obszaru – osiedla, podwórka czy nawet domu – ojczyzna ideologiczna odnosi się do całego państwa. Ojczyzna ideologiczna może oznaczać państwo, w którym się mieszka, ale także kraj istniejący w przeszłości historycznej (np. Polska pod zaborami, której nie było na mapie, ale istniała w postaci literatury, symboli, pamięci itp.).

Dla prawie każdego człowieka zamieszkującego dany kraj, ojczyzna ideologiczna jest wspólna; dla Polaków ojczyzną jest Polska, dla Francuzów – Francja. Jest to jedna z głównych cech różnicujących oba rodzaje ojczyzny (ojczyzna prywatna, jak zostało powiedziane, dla każdego człowieka może być inna).

Wspólną cechą ojczyzny prywatnej i ideologicznej jest to, że każdy człowiek może swobodnie dokonać wyboru miejsca, które będzie uważał za swoją ojczyznę. Warto zaznaczyć, że o ile np. narodowość jest pojęciem prawnym – ewentualna zmiana narodowości jest związana z pewnymi procedurami prawnymi – to zmiana ojczyzny zachodzi wyłącznie w sferze świadomości człowieka.

Przywiązanie do ojczyzny zarówno tej prywatnej, jak i ideologicznej nazywane jest patriotyzmem. Patriota działa na rzecz swojej ojczyzny, potrafi nawet o nią walczyć. Postawa patriotyzmu lokalnego (w odniesieniu do ojczyzny prywatnej) czy państwowego jest bardzo dobra, a społeczeństwo patriotów jest w stanie zbudować znacznie więcej w trosce o swoją ojczyznę, stąd warto wykształcać i pielęgnować poczucie przynależności ojczystej.