Nonkonformizm - co to jest nonkonformizm? Definicja, przykłady, znaczenie

Postawa nonkonformistyczna oznacza krytyczne patrzeniem na normy, zwyczaje i wartości wyznawane przez grupę i przeciwstawianie jej własnych. Nonkonformista nie boi się iść własną drogą w masowym, często wywierającym na jednostki silnie naciski, społeczeństwie.

Przeciwieństwem nonkonformizmu jest postawa konformizmu – zgoda na wszystko to, co oferuje/wymusza grupa, bez uprzedniego analizowania która postawa – czy moja, czy danej grupy – jest w rzeczywistości bardziej wartościowa. Konformiści płyną z prądem społeczeństwa, są bardzo elastyczni i łatwo dostosowują się do nowej sytuacji. Pojęcie konformizmu może być nacechowane odrobinę negatywnie – jednostka jest bardzo uległa wobec wpływu społeczeństwa, stąd jest to postawa bardzo charakterystyczna dla różnego rodzaju dyktatur (odstępstwo od wzorca nakładanego społeczeństwu przez rządzących może zostać surowo karane).

W systemie demokratycznym również bardzo często spotkamy konformistów, demokracja ceni jednak indywidualność jednostek – nonkonformizm. To właśnie ta postawa jest źródłem zmian, motorem rozwoju społecznego. Czy jednak nonkonformizm jest we wszystkich sytuacjach lepszą postawą? Jeżeli przed wyborem jakiegoś działania jednostka krytycznie zanalizuje konsekwencje wyboru między działaniem proponowanym przez grupę a tym, które dyktuje jej rozsądek, to owszem; nonkonformizm wydaje się być wtedy bardziej wartościowy niż ślepe podążanie za grupą. W sytuacji jednak gdy nonkonformista z założenia odmawia podjęcia jakichkolwiek działań wspólnie z grupą, mamy wtedy do czynienia ze zjawiskiem negatywnym, nazywanym często antykonformizmem.

Przykłady postaw nonkonformistycznych można znaleźć w naszym codziennym życiu (choć jednak trudniej niż, szeroko rozpowszechnione, postawy konformistyczne). Jednym z nich jest sytuacja, w której młodzież szkolna spotyka się w miejscu osłoniętym przed spojrzeniami nauczycieli, by palić papierosy. W grupie znajdują się chłopcy starsi i młodsi. Z pewnością młodszej części grupy będzie bardzo imponować zachowanie starszych kolegów, a chcąc udowodnić, że oni też potrafią zachowywać się jak dorośli, a jednocześnie nie chcąc odróżniać się, prawdopodobnie większość zapali po raz pierwszy (przykład postawy konformistycznej). Jeśli jednak wśród nich znajdzie się jedna osoba, która – np. świadoma zdrowotnych konsekwencji palenia – odmówi i nie ulegnie naciskom kolegów, będzie to przykład postawy nonkonformistycznej.