Rozwarstwienie społeczne - definicja, charakterystyka, przykłady

Społeczeństwo to złożony zbiór jednostek, które różnią się między sobą pod względem wielu rozmaitych cech, np. wieku, płci, statusu społecznego, wykształcenia i innych. Ze względu na tak wiele różnic społeczeństwo, dla celów np. statystycznych, układa się w pewne warstwy – ich członkowie są podobni do siebie pod względem określonej cechy. Zjawisko zróżnicowania społeczeństwa pod względem danej cechy nosi nazwę rozwarstwienia społecznego.

Warto zaznaczyć, że różnorodność jest naturalną cechą każdego społeczeństwa – jest ona niejednokrotnie źródłem rozwoju społecznego i siły społeczeństwa. Może się jednak zdarzyć, że rozwarstwienie społeczne, np. pod względem ekonomicznym, jest tak wyraźne, że hamuje to rozwój społeczny i stanowi źródło konfliktów.

Przykładem rozwarstwienia społecznego, które doprowadziło do konfliktu historycznej wagi, jest społeczeństwo francuskie w przededniu rewolucji francuskiej. Różnica między najbogatszymi – arystokracją – a najbiedniejszymi była tak głęboka, że niezadowolone społeczeństwo podniosło krwawy bunt.

We współczesnych społeczeństwach różnica między najbogatszymi grupami społecznymi, które posiadają dostęp do władzy i różnego rodzaju przywilejów a ludźmi, którym dochód nie wystarcza nawet na utrzymanie, również jest ogromna. Cechą charakterystyczną dla współczesności jest jednak istnienie silnej tzw. klasy średniej (należy do niej największa liczba ludzi), która łagodzi ewentualne konflikty.

Rozwarstwienie społeczeństwa może zachodzić nie tylko ze względów ekonomicznych. Podział zachodzi także ze względu na wykształcenie czy dostęp do różnego rodzaju dóbr.

W związku z tym, że nasilające się rozwarstwienie społeczne powoduje wiele negatywnych zjawisk społecznych, państwa podejmują liczne działania mające na celu zmniejszenie do akceptowalnych granic różnic między ludźmi – przede wszystkim różnic w dochodach czy w wykształceniu. Przykładem takiego działania jest system podatkowy, który różnicuje podatki ze względu na wysokość dochodów – osoby zarabiające najmniej, płacą najmniejszy podatek, w przeciwieństwie do najbardziej zamożnych, którzy płacą najwięcej. Innym przykładem jest podejmowanie działań z zakresu równości szans między uczniami czy studentami pochodzącymi z terenów wiejskich, gdzie edukacja może być na niższym poziomie niż w mieście.

Podsumowując – mimo faktu, że każde społeczeństwo jest zbiorem różniących się między sobą ludzi, nadmierne i pogłębiające się zróżnicowanie może przynieść negatywne efekty społeczne. Podejmuje się więc liczne działania w celu ograniczenia rozwarstwienia społecznego.