Świadek koronny w polskim procesie karnym - definicja, charakterystyka

Mianem świadka koronnego określa się osobę będącą podejrzaną w danej sprawie, która w zamian za obietnice złagodzenia wyroku bądź całkowitego odstąpienia od jego wymierzania, decyduje się na zeznania. Takie rozwiązanie stosuje się w wyjątkowych sytuacjach, przy sprawach mających szczególne znaczenie.

Instytucja świadka koronnego pierwszy raz pojawiła się w Wielkiej Brytanii. Aktualnie w różnych krajach jego status jest regulowany w inny sposób.

W Polsce instytucja świadka koronnego regulowana jest ustawą o świadku koronnym z 1997 roku. Zgodnie z płynącą z niej definicją świadkiem koronnym jest: „podejrzany dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka na zasadach oraz w trybie określonym ustawą”. Instytucja ta została utworzona głównie w celu ujawnienia przestępstw popełnianych przez zorganizowane grupy przestępcze.

Polskie prawo ogranicza możliwość zostania świadkiem koronnym. Nie może nim być osoba, która sama próbowała popełnić bądź popełniła zabójstwo lub współuczestniczyła w takim czynie, nakłaniała do jego popełnienia inną osobę.

Opinie na temat instytucji świadka koronnego są podzielone. Badania pokazują bowiem, że co trzeci z nich dopuszcza się recydywy. Aktualnie jednak nie przewiduje się wprowadzenia zmian w zakresie przepisów dotyczących świadków koronnych.

Wniosek o przesłuchanie danej osoby w charakterze świadka koronnego sporządza prokurator odpowiadający za dane postępowanie, po uzyskaniu zgody Prokuratora Generalnego. Ostateczną decyzję wydaje właściwy dla postępowania przygotowawczego sąd okręgowy.

Świadkowie koronni są szczególnie narażeni na zemstę świata przestępczego, dlatego w razie zaistnienia okoliczności zagrożenia życia lub zdrowia świadków i ich najbliższych mogą zmienić tożsamość, miejsce pobytu, zatrudnienie itp. W wyjątkowych sytuacjach możliwe jest otrzymanie fałszywych dowodów tożsamości.