Bałkanizacja - definicja, charakterystyka, przykłady

Bałkanizacją określa się sytuację, w której pozornie zwarty region, terytorium, rozbija się na mniejsze, często spierające się ze sobą, słabsze jednostki.

Zjawisko bałkanizacji najczęściej występuje na terenie krajów wielonarodowych lub wielowyznaniowych, w których konflikty są na porządku dziennym.

Etymologia tego określenia związana jest z Półwyspem Bałkańskim. Początkowo odnosiło się do wydarzeń I wojny światowej i związanych z nią podziałów terytorium półwyspu na mniejsze państwa narodowe, będące wcześniej pod władaniem Habsburgów lub wchodzące w skład imperium osmańskiego. Popularność tego terminu  ponownie wzrosła w czasie rozpadu Jugosławii (w wyniku tamtejszej wojny domowej).

Bałkanizację odnosi się często do wydarzeń związanych z rozpadem Związku Radzieckiego.  W wyniku podziału wyodrębniła się część byłych republik, jak na przykład: Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Ukraina. Rosja także aktualnie boryka się z problemami ruchów separacyjnych. Jednym z takim przykładów jest problem związany z Czeczenią, która aktualnie ma status autonomicznej republiki Federacji Rosyjskiej.

Bałkanizacja ma wydźwięk negatywny. W wyniku rozpadu powstają bowiem państwa słabsze, często o sprzecznych interesach. Dochodzi do wielu konfliktów na tle gospodarczym, politycznym czy religijnym. Postępujący proces bałkanizacji jest trudny do zahamowania. Obserwuje się zjawisko, w którym coraz mniejsze grupy etniczne lub narodowe domagają się niezależności politycznej.

Podział większego terytorium powoduje sporą niestabilność polityczną. Zazwyczaj zjawisku temu towarzyszą wojny domowe, ruchy narodowo wyzwoleńcze itp. Termin bałkanizacja często używany jest jako przenośnia w odniesieniu do sprzeciwu wobec władzy centralnej.