Status uchodźcy - definicja, opracowanie pojęcia. Status uchodźcy w prawie międzynarodowym

Uchodźcą określa się osobę, która opuszcza swoją ojczyznę bądź kraj, w którym przebywała w związku z zagrożeniem jej życia, zdrowia lub wolności. 

Status uchodźcy reguluje Konwencja Dotycząca Statusu Uchodźców (inaczej Konwencja Genewska) z 1951 roku. Stanowi ona podstawę ochrony prawnej uchodźców. Uregulowania dotyczące uchodźców znalazły się także w Protokole Nowojorskim z 1967 roku. 

Na gruncie międzynarodowym powstała specjalna instytucja pełniąca rolę kontrolną wobec spraw uchodźców. Jest nią Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców w (w skrócie UNHCR) – jedna z agend powołanych przy Organizacji Narodów Zjednoczonych. 

W Polsce status uchodźcy reguluje ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z 2004 roku. Stanowi ona miedzy innymi, iż status taki nadany może być osobie, która przybywa z terytorium, gdzie prześladowanie ma charakter poważnego naruszenia praw człowieka. Prześladowanie takie może być na gruncie fizycznym, psychicznym, z wykorzystaniem środków administracyjnych, a także innych sposobów o wyrazie dyskryminującym. 

Konwencja Genewska definiuje uchodźcę jako osobę przebywającą poza krajem swojego pochodzenia, posiadającą uzasadnioną obawę przed prześladowaniem w tym kraju poprzez wzgląd na swoją rasę, wyznawaną religię, narodowość, poglądy polityczne bądź przynależność do określonej grupy społecznej. 

Status uchodźcy nie może zostać przyznany osobie, która dopuściła się zbrodni przeciwko ludzkości lub pokojowi albo innemu poważnemu przestępstwu. Schronienie nie zostanie udzielone także temu, kto stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa. Uchodźcą nie będzie osoba pochodząca z kraju, w którym nie wykazano niebezpieczeństwa (zasadniczo chodzi o ochronę praw człowieka). Status uchodźcy nie może zostać przyznany także w kilku krajach równocześnie. Ostatnie wyłączenie stanowi zamieszkanie w bezpiecznym kraju umożliwiającym dostęp do postępowania starającego się o przyznanie statusu uchodźcy.