Zasady prawa karnego - zasada odpowiedzialności karnej - interpretacja

Odpowiedzialnością karną określa się zobowiązanie do poniesienia przez daną osobę konsekwencji za popełniony czyn, określony według prawa karnego. 

Zasada odpowiedzialności karnej została szczegółowa opisana w kodeksie karnym, dokładnie rozdziale I. Zgodnie z przepisami prawa do odpowiedzialności karnej pociągnąć można jedynie osobę, która dopuściła się popełnienia zabronionego przepisami prawa czynu.  Odpowiedzialność karna przysługuje także osobie, która nie dopełniła jakiegoś czynu poprzez zaniechanie, mimo iż ciążyła na niej odpowiedzialność. Z kolei osobie, której w trakcie popełniania czynu nie można przypisać winy, nie podlega odpowiedzialności karnej.  Odpowiedzialność karna zasadniczo przyznawana jest na zasadzie umyślności, istnieją jednak wyjątki, w których podlegają jej osoby popełniające czyn nieumyślnie. 

Odpowiedzialności karnej podlega nie tyko osoba popełniająca dany czyn, ale także ten, który dopuścił się współsprawstwa, pomocnictwa a oraz podżegania do popełnienia czynu zabronionego. 

Zgodnie z obowiązującym prawem odpowiedzialnością karną obciążyć można jedynie osobę, która ukończyła 17 rok życia. Wyjątkiem od tej zasady jest podleganie odpowiedzialności karnej przez osoby które ukończyły lat 15.  Stosuje się to dla określonej kategorii przestępstw, a także – szczególnie – jeśli zastosowane wcześniej środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. 

Zgodnie z uregulowaniem dotyczącymi odpowiedzialności karnej, ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo. Jeśli pasuje on do dwóch lub więcej przepisów określających łamanie prawa, decyzję dotyczącą odpowiedniego przypisania podejmuje sąd. Należy zaznaczyć, iż w tej sytuacji wybierana jest kara najsurowsza. 

Odpowiedzialność karna jest ograniczona ze względu na następujące przesłanki: popełnienie czynu zabronionego pod wpływem przymusu fizycznego, psychicznego lub obłędu, działanie w stanie wyższej konieczności oraz w obronie koniecznej, a także niska (znikoma) szkodliwość społeczna popełnianego czynu.