Zasady wyborcze - wybory proporcjonalne - definicja, interpretacja

Wybory w Polsce są pięcioprzymiotnikowe. Oznacza to, że muszą spełniać wymogi: tajności, bezpośredniości, równości, powszechności oraz proporcjonalności. Zasady te spisane zostały w ustawie zasadniczej. 

Zasada proporcjonalności w najprostszym rozumieniu odnosi się do faktu, iż każda z partii  lub inny rodzaj reprezentacji otrzymuje ilość mandatów odpowiadającą proporcjonalnie ilości głosów, jakie zdobyła w czasie wyborów. 

W wyborach proporcjonalnych konieczne jest zastosowanie specjalnej metody przeliczania głosów. Najczęściej stosowana jest metoda Sainte-Lague`a polegająca na szukaniu największych ilorazów wynikających z liczby uzyskanych głosów. Podział mandatów następuje poprzez dzielenie liczby oddanych na daną partię głosów przez kolejne liczby nieparzyste, a następnie z obliczonych ilorazów wybiera się tyle największych z nich, ile mandatów jest do przyznania. 

Zasada proporcjonalności wyborów została ograniczona zasadą progu wyborczego, wprowadzoną w 1993 roku. Próg wyborczy określany jest inaczej jako klauzula zaporowa. Wyznacza on minimalny procent, jakim musi wykazać się w czasie wyborów dana partia, by uczestniczyć w podziale mandatów. Pozwala to na wyeliminowanie partii marginalnych, a co za tym idzie zbyt duże rozdrobnienie sejmu. Wpływa to na poprawę sprawności działania parlamentu.  

Aktualnie próg wyborczy wynosi 5%, natomiast w odniesieniu do koalicji – 8%.

Zasada proporcjonalności ma swoje zastosowanie przede wszystkim w wyborach do Sejmu oraz podczas wyborów do samorządów w gminach liczących powyżej 20 tysięcy mieszkańców. 

Dzięki zastosowaniu zasady proporcjonalności w organach władzy pochodzących z wyborów zasiadają przedstawiciele wszystkich grup społecznych w zależności od liczebności popierających ich wyborców.