Prawa człowieka - Godność człowieka - definicja, pojęcie, znaczenie. Godność człowieka w Konstytucji RP

Zagadnienie „godności człowieka” wydaje się być dość proste – każdy rozumie to pojęcie na własny sposób, jednak nie są to spostrzeżenia na tyle odległe, by budzić problemy natury znaczeniowej. Niemniej jednak, warto zastanowić się, czy aby na pewno dobrze postrzygamy kwestię godności człowieka. Okazuje się bowiem, że właśnie z braku odpowiedniego zrozumienia tego pojęcia rodzą się problemy natury etycznej.

W najprostszym ujęciu – godność człowieka należy rozumieć jako niezbywalny przymiot, część składową bytu danej jednostki, pewną wewnętrzną właściwość, która nadaje istnieniu ludzkiemu celowość, możliwość do samostanowienia i stanowi jasne zaprzeczenie prawa jakichkolwiek osób trzecich do ingerowania w ów byt lub kontroli nad drugim człowiekiem.

Już w starożytności zastanawiano się, jak to jest z ludzką godnością – co oznacza i skąd pochodzi. Wielcy Grecy, jak Homer czy Pindar, wskazywali pochodzenie arystokratyczne jako źródło godności i wielu przywilejów. W tym ujęciu godność jest miarą doskonałości, ukazaną na podstawie wzorca osobowego. Inny z wielkich Greków – Arystoteles, dla którego celem życia ludzkiego jest cnota, która prowadzi do szczęścia – wskazywał miejsce godności gdzieś pośrodku, między postawą dobrą a złą – wyznaczałaby ona „złoty środek”.

Jeszcze inne, najbliższe nam ujęcie, wywodzi się z religii chrześcijańskiej. W tym przypadku sprawa wydaje się prosta – skoro człowiek pochodzi od Boga i jest stworzony na jego podobieństwo, zatem już sam ten fakt jest źródłem ludzkiej godności. Każdy ją posiada, ponieważ jest ona powszechną i niezbywalną właściwością człowieka.

Z kolei Kant stwierdza, że godność jest celem samym w sobie, ponieważ człowiek nie może być środkiem do osiągnięcia jakiegoś celu.

I tak wielu jeszcze myślicieli starało się stworzyć własną definicję godności, jednak nie dotyczy ona jedynie sfery duchowo-umysłowej. Jest ona cechą tak mocno zakorzenioną w świadomości ludzkiej, że nawet prawo odwołuje się do jej istnienia – jak na przykład polska Konstytucja: „[godność to] przyrodzone, niezbywalne i nienaruszalne źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest jedyną konstytucyjną wartością, która nie może być ograniczona i jedną z klauzul generalnych stanowiących podstawę interpretacyjną całego systemu prawa”.

Również Unia Europejska uznaje istnienie i nakazuje ochronę godności (Karta Praw Podstawowych). Podobnie jak twórcy i sygnatariusze Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

Podsumowując – godność człowieka stanowi podstawę jego wartości jako bytu oraz określa jego prawo do życia bez gwałtu i agresji ze strony innych. Godność każdego powinna być rozumiana nie tylko jako przyrodzona, ale również niezbywalna i równa godności innych.