Konwencje - Konwencja haska (1954) - cel, treść, skutki

Konwencja podpisana w Hadze 14 maja 1954 roku dotyczyła ochrony dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego. Jest ona jedną z najważniejszych konwencji haskich, podejmuje kwestie nigdy wcześniej nieporuszane. Żadna umowa nie określała bowiem postępowania wobec dzieł kultury w czasie trwania konfliktu.

Po doświadczeniach z I i II wojny światowej jasne stało się, jak wielkie zagrożenie dla kultury i sztuki stanowią konflikty zbrojne. Wiele dzieł zostało w tym czasie bezpowrotnie utraconych, a rekonstrukcja innych wymagała ogromnych nakładów pracy. Część budynków, w których znajdowały się cenne zabytki, została zrównana z ziemią. Obawiano się więc kolejnych sytuacji, które mogą stanowić poważne zagrożenie nie tylko dla ludzi, ale również ruchomych oraz nieruchomych dóbr. Postanowiono, że pewne ustalenia należy podjąć już podczas pokoju, tak, aby by nie dać się zaskoczyć wojnie bez omówionych wcześniej procedur.

Konwencja haska z 1954 r. zdefiniowała pojęcie „dobra kulturalne”; są za nie uważane bez względu na pochodzenie oraz właściciela. Są to dobra ruchome lub nieruchome, posiadające koniecznie wielką wagę dla dziedzictwa kulturowego narodu. Mogą być to zabytki architektoniczne, religijne, artystyczne o bogatej historii. Należą do nich na przykład: rękopisy, zbiory naukowe, archiwalia, zbiory książek, dzieła sztuki i inne.

Dobrami kulturalnymi są również gmachy, których podstawowym przeznaczeniem jest przechowywanie i/lub wystawianie ruchomych dóbr kulturalnych wymienionych wcześniej. Mogą to być na przykład biblioteki, muzea, archiwa, schrony służące do przechowywania dóbr w razie konfliktu zbrojnego. Ich rejestracją zajmuje się UNESCO.

W dalszej części konwencji ochrona dóbr kultury zdefiniowana jest jako opieka nad nimi oraz ich poszanowanie. Jednym z ważniejszych postanowień konwencji jest również nałożenie obowiązku utworzenia w czasie konfliktu przez państwo-stronę specjalnej jednostki, zajmującej się ochroną dóbr kultury oraz staranie o to, by nie dopuścić do wywozu dóbr za granicę kraju.