Socjologia - Tłum - cechy, definicja, rodzaje tłumów

Tłum to zgromadzenie wielu ludzi, którzy pozostają skupieni blisko siebie w jednym miejscu. Ludzie zgromadzeni w tłumie są zazwyczaj przelotnie związani silną więzią psychiczną, przejawiającą się wspólnymi reakcjami. Termin tłumu jest bardzo pojemny. Znany, wszechstronny, francuski naukowiec, m.in. socjolog, Gustave Le Bon dokonał pewnego podziału tłumów.

Według Le Bona tłum może posiadać różną strukturę wewnętrzną, tzn. może być tłumem heterogenicznym, czyli zbiorowością, w której silnie zaakcentowany jest indywidualizm jednostki skupionej w tłumie – wtedy interesy, cele jednostek są zróżnicowane, sprzeczne. Gdyby wewnętrzne zróżnicowanie jednostek skupionych w tłumie uległo zamazaniu, sprzeczności przekształciłyby się we wspólny interes, wtedy tłum staje się tłumem homogenicznym.

Le Bon wyodrębnił kategorie tłumów. Tłumami heterogenicznymi są tłumy bezimienne (np. tłum uliczny, gromada gapiów) i nieanonimowe (np. parlament, ława przysięgłych). Natomiast tłumami homogenicznymi są sekty (religijne, polityczne), kasty (wojskowa, kapłańska, robotnicza itd.), warstwy (mieszczaństwo, chłopi itd.). Tak klasyfikował tłum człowiek żyjący osiemdziesiąt lat temu. Le Bon stosował termin „tłum” bardzo szeroko, nazywając tłumem wszelkie  zbiorowości.

We współczesnych czasach mamy często do czynienia z tłumem przy wydarzeniach politycznych, kulturalnych lub sportowych. Na każdym z wydarzeń tłum zachowuje się w inny sposób. Tłum jest zbiorowością w żaden sposób niezorganizowaną formalnie, zazwyczaj organizuje się z przyczyn wynikających ze skutków jakiejś decyzji bądź konkretnego wydarzenia, które determinuje ludzi do uzewnętrzniania własnych uczuć w miejscach publicznych.

Ludzie organizujący się tłumie są więc targani emocjami, które mogą przybierać skrajną formę – gniewu, chęci zemsty itd. Tłum zazwyczaj nie jest ściśle zorganizowany, kontrolowany, przez co brakuje w nim jasnych norm moralnych. W tłumie nikt nie wskaże, jak należy się zachować, wszelkie normy ulegają rozluźnieniu, przez co w ludziach wyzwalają się niebezpieczne popędy, mogące stwarzać zagrożenie dla porządku publicznego.

Amerykański socjolog Herbert Blumer w swojej pracy pt.: „Zachowanie zbiorowe” wyróżnił kilka rodzajów tłumu, należą do nich: tłum przypadkowy – zbiorowość składająca się z jednostek, które skupiło w jednym miejscu przypadkowe wydarzenie; tłum konwencjonalny –  zbiorowość składająca się z jednostek o tych samych celach; tłum ekspresyjny – to zgromadzenie, które tworzą osoby odczuwające silne emocje; tłum aktywny – zbiorowość nastawiona na radykalne działania, chcąca wyładować własne emocje.