Zasada konstytucjonalizmu - Konstytucjonalizm - definicja, znacznie, opis

Konstytucjonalizm oznacza formę ustroju, który opiera się na treści ustawy zasadniczej – konstytucji. Konstytucja jest tutaj najwyższym źródłem prawa zawierającym normy organizujące funkcjonowanie państwa, opisujące relacje między najważniejszymi podmiotami władzy, a także dotyczące relacji obywateli i władzy, praw i wolności obywateli, również miejsca jednostki w państwie. Konstytucjonalizm stanowi też pewne odzwierciedlenie wartości i poglądów dominujących w danym państwie, a także dotyczy praktyki stosowania konstytucji.

Główną zasadą konstytucjonalizmu jest, jak wspomniano, opieranie rozwiązań prawnych i politycznych na normach konstytucyjnych, które w państwie demokratycznym powstają zwykle w wyniku dyskusji i kompromisów różnych grup w procesie ustawodawczym, a następnie zaakceptowane są w ogólnokrajowym referendum.

W Konstytucji RP możemy odnaleźć liczne zasady naczelne, które stanowią podstawę budowy polskiego ustroju politycznego, zgodnie z zasadą konstytucjonalizmu. Naczelne zasady ustroju Polski to: zasada republikańskiej formy rządów, demokratycznego państwa prawnego, autonomii i wzajemnej niezależności oraz współdziałania państwa ze związkami wyznaniowymi, zasada wolności i praw człowieka i obywatela, zasada suwerenności narodu, reprezentacji politycznej, podziału i równowagi władzy, dwuizbowości parlamentu, pluralizmu politycznego, parlamentarnej formy rządów, odrębności i niezależności sądów, zasada społecznej gospodarki rynkowej i zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego.

Wyraźnie widoczne jest, że podstawowe zasady konstytucyjne w Polsce tworzą kompleksową wizję ustroju Polski, dotyczą bowiem zarówno kwestii instytucjonalnych, gospodarczych, społecznych jak i prawnych. Warto zaznaczyć, że powyższe zasady są właściwe dla państwa demokratycznego. W państwie o ustroju niedemokratycznym może również obowiązywać konstytucja, jej zawartość będzie jednak odmienna od m.in. konstytucji Polski (w praktyce zdarza się to bardzo rzadko, a w państwach niedemokratycznych funkcjonują zwykle zaledwie konstytucje fasadowe).

Z konstytucjonalizmu danego państwa, prócz konstytucji i zawartych w niej treści, wynika także zespół aktów prawnych niższej rangi niż konstytucyjna. Akty te to: ustawa konstytucyjna, ustawy, rozporządzenia, inne akty prawa wewnętrznego, akty prawa międzynarodowego i ponadnarodowego, prawo zwyczajowe, prawo natury, prawo religijne, a także orzecznictwo sądowe. Wszystkie one stanowią źródła prawa w danym kraju, stanowią uszczegółowienie i uzupełnienie konstytucji.