Prezydent - władza ustawodawcza. Relacje między nimi, funkcje i uprawnienia prezydenta

W państwach demokratycznych jednym z członów władzy wykonawczej (bardzo istotną cechą państw demokratycznych jest wprowadzenie podziału władzy na władzę wykonawczą, sądowniczą i ustawodawczą) często jest prezydent – głowa państwa, który prócz kompetencji charakterystycznych dla egzekutywy ma uprawnienia także reprezentowania państwa w stosunkach zagranicznych, zapewnienia suwerenności kraju, jego integralności i ciągłości ustrojowej. Władza wykonawcza posiada także pewne kompetencje w stosunku do władzy ustawodawczej, jaką w demokratycznych krajach reprezentuje wybieralny parlament (najczęściej dwuizbowy).

W związku z tym, że prezydent (w Polsce) jest jednoosobowym organem wybieranym przez suwerena (obywateli kraju) w wyborach bezpośrednich i powszechnych, jego pozycja w państwie (mimo dość ograniczonych kompetencji na rzecz drugiego członu egzekutywy) jest dość silna. Wpływa na to właściwy brak kompetencji i kontroli władzy ustawodawczej nad prezydentem. Przejawia się to m.in. w tym, że Prezydent RP nie ponosi odpowiedzialności politycznej (jest to odpowiedzialność za swoją działalność polityczną) przed parlamentem, jak robią to np. członkowie rządu. Prezydent może ponieść jedynie odpowiedzialność konstytucyjną – czyli odpowiedzialność za złamanie zapisów konstytucji i ustaw. Odpowiedzialność ta jest ponoszona jednak nie przed władzą ustawodawczą jako całością, lecz przed specjalnie do tego powołanym organem – Trybunałem Stanu.

Prezydent posiada pewne uprawnienia w stosunku do władzy ustawodawczej. Mówią o tym między innymi prerogatywy prezydenckie (art. 144. Konstytucji): Prezydent może zarządzać wybory do sejmu i senatu oraz zwoływać pierwsze posiedzenia obu izb. Co więcej – w przypadkach  określonych w konstytucji, ma prawo skracania kadencji parlamentu. Prezydent może także zwracać się z orędziem zarówno do sejmu i senatu oddzielnie, jak i do Zgromadzenia Narodowego (wspólne posiedzenie obu izb).

Prezydent RP posiada także pewne kompetencje ustawodawcze – przede wszystkim prawo inicjatywy ustawodawczej, ale także uczestniczenie w ostatnim etapie procesu legislacyjnego, czyli podpisywaniu ustaw. Prezydent po otrzymaniu ustawy ma trzy drogi postępowania – może podpisać ustawę, może także skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego w celu kontroli jej zgodności z ustawą zasadniczą, a ponadto – może z umotywowanym wnioskiem konieczności zmian zwrócić ją z powrotem do parlamentu. Działanie Prezydenta w wyraźny sposób może więc oddziaływać na pracę organów władzy ustawodawczej.