Prezydent a Rada Ministrów - relacje między nimi, funkcje i uprawnienia organów - porównanie

Prezydent i Rada Ministrów to dwa najważniejsze organy władzy wykonawczej (egzekutywy) w ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. Ich funkcje oraz wzajemne relacje opisuje Konstytucja RP – rozdział V dotyczy prezydenta, natomiast rozdział VI Rady Ministrów.

Prezydent według Konstytucji jest „najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej” (art. 126. ust.1). Innymi zadaniami prezydenta jest stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, a także nienaruszalności i niepodzielności terytorium kraju. Prezydent realizuje zadania, jakie przydzielają mu ustawy oraz konstytucja, która prócz już wspomnianych zadań, wymienia także listę 30 prerogatyw prezydenckich, czyli kompetencji, jakie mogą być realizowane przez prezydenta bez konieczności kontrasygnaty (podpisania przez premiera).

Obowiązek kontrasygnaty, jakiemu podlegają wszystkie czynności urzędowe prezydenta (prócz wspomnianych prerogatyw zawartych w artykule 144.), ma na celu przejęcie odpowiedzialności politycznej przez premiera za podejmowane przez prezydenta decyzje. Dzieje się tak dlatego, że prezydent jako najwyższy przedstawiciel państwa, wybrany  w wyborach bezpośrednich nie ponosi odpowiedzialności politycznej (za swoją działalność) przed parlamentem. Obowiązek kontrasygnaty jest jednak nie tylko sposobem przejęcia odpowiedzialności, ale także drogą uzgodnienia linii politycznej całości władzy wykonawczej (współpracy premiera jako Przewodniczącego Rady Ministrów i prezydenta).

Warto dodać, że kolejną sferą działalności prezydenta, podczas której musi on współpracować z drugim elementem egzekutywy, jest polityka zagraniczna. Konstytucja stwierdza, że prezydent jest reprezentantem państwa w stosunkach zewnętrznych (art. 133.), natomiast Rada Ministrów – zgodnie z artykułem 146. ust.1 Konstytucji RP: „(...) prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej”. Sfera działalności zagranicznej państwa jest więc miejscem konieczności współdziałania Prezydenta i Rady Ministrów (dotyczy to kwestii np. zawierania umów międzynarodowych, ponieważ oba organy mają do tego kompetencje).

W kwestii relacji między prezydentem i Radą Ministrów należy zwrócić także uwagę na artykuł 146. Konstytucji: „(...) W sprawach szczególnej wagi Prezydent Rzeczypospolitej może zwołać Radę Gabinetową. Radę Gabinetową tworzy Rada Ministrów obradująca pod przewodnictwem Prezydenta Rzeczypospolitej”. Obradująca Rada Gabinetowa nie posiada kompetencji Rady Ministrów, ale kompetencje dodatkowe, określone w ustawie.

Radzie Ministrów Konstytucja przydziela się liczne zadania, które przesuwają nacisk z czynnika prezydenckiego na rządowy – w kierunku systemu parlamentarno-gabinetowego. Rzeczywistą władzę wykonawczą w Polsce sprawuje więc przede wszystkim Rada Ministrów na czele z premierem. Funkcje Rady Ministrów określa Konstytucja (art. 146.). Są to: kierownictwo nad administracją rządową oraz m.in. zapewnienie wykonywania ustaw, tworzenie budżetu, wydawanie rozporządzeń, zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa.