Wojna trzynastoletnia - przyczyny, skutki, streszczenie

Wojna trzynastoletnia była wynikiem długotrwałego konfliktu polsko-krzyżackiego, który rodził się na przestrzeni dziejów. Wojna toczyła się przez 13 lat, od 1454 do 1466 r. Za jej powód powszechnie uważa się inkorporację Prus do Polski, której dokonał król Kazimierz Jagiellończyk, na prośbę Związku Pruskiego. Ważnym elementem było powstanie antykrzyżackie i wypowiedzenie przez Polskę wojny Krzyżakom, których państwo przeżywało kryzys, a monopole handlowe hamowały rozwój wsi i miast. Wojna była nieunikniona.

Początkowe etapy wojny były niekorzystne dla Polski. Szlachta w ważnym momencie zażądała od króla przywilejów, przez co działania wojenne opóźniały się. Dopiero po uzyskaniu od króla zapewniania w ramach przywilejów szlachta ruszyła do walki. 18 września 1454 r. pod Chojnicami wojska polskie poniosły klęskę, z kolei wojska Związku Pruskiego ponosiły straty na terenach ościennych Malborka. Król w obawie przed klęską zwołał pospolite ruszenie w całym kraju. Szlachta, która zebrała się w Kujawach zażądała, aby król potwierdził przywileje cerekwickie. Mimo ustępstw króla, polskie wojska ponosiły klęski. Król zmuszony został do zmiany stylu prowadzenia wojny i zorganizował wojsko zaciężne. Dzięki Gdańskowi i innym bogatym miastom udało się zgromadzić na to fundusze. Był to moment zwrotny w dziejach wojny - polskie wojsko zaczęło odnosić sukcesy. W 1457 r. polskie wojska opanowały Malbork. W 1462 r. Piotr Dunin zadał Krzyżakom klęskę pod Świecinem. Zwycięstwa polskie zmusiły stronę przeciwną do stopniowego poddawania się. Zdobyto Chojnice i odcięto pomoc militarną dla Krzyżaków.

Wojna trzynastoletnia zakończyła się podpisaniem pokoju toruńskiego w 1466 r. Polska zajęła Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską, Michałowską, Elbląg, Malbork i Sztum, a państwo Zakonu Krzyżackiego stało się lennem polskim i zobowiązało się do składania hołdu królowi polskiemu.