Josip Broz-Tito - działalność i ocena postaci

Josip Broz Tito, urodzony w roku 1892, zmarł w roku 1980, walczył z faszystami w czasie trwania II wojny światowej, po wojnie stanął na czele Jugosławii, zostając praktycznie jej dyktatorem. Uchronił kraj przed losem innych krajów, które dostały się pod wpływ ZSRR, sam jednak wprowadził rządy, przypominające rządy stalinowskie. Aczkolwiek to właśnie Stalin oskarżył Tito o odejście od zasad marksizmu, burżuazyjne nastawienie i nacjonalizm narodowy, uniemożliwiający prowadzenie wspólnej polityki u boku ZSRR. Ze względu na powyższe, do końca roku 1949 kraje uzależnione od Moskwy musiały zerwać stosunki z Jugosławią. To jednak Tito gwarantował jej jedność i rozwój. Niebawem po jego śmierci Jugosławia uległa upadkowi, stając się punktem zapalnym i pogrążając w wojnie, w której zaciekłość stron i wzajemne okrucieństwo nie miały wielu odpowiedników na przestrzeni historycznych dziejów.

W ocenie postaci J. Broz-Tito należy uwzględnić przynajmniej dwa czynniki - konsekwentną samodzielność, która pozwoliła mu na zachowanie niezależności od ZSRR, jak i środki, którymi osiągał swe cele. Te drugie były brutalne i opierały się na metodach dyktatorskich. Zaprezentował je już w trakcie trwania wojny, eliminując czetników, zatem oddziały jugosłowiańskie nie będące partyzantką komunistyczną (ze względu na zdecydowany atak Tito, czetnicy zawierali niejednokrotnie z nazistami porozumienia, co później dostarczyło Tito argumentacji dla swych działań). Kraje zachodnie nie mogły jednak zakwestionować jego zasług w walce z okupantem, bo to partyzanci Tito przyczynili się w największym stopniu do wyzwolenia kraju, co w konsekwencji zapewniło mu władzę. Jeżeli rozpatrywać konsekwencję w działaniu - Tito był zadeklarowanym komunistą i nie miał zamiaru w jakikolwiek sposób zmieniać ideologii, wbrew temu o co oskarżał go Stalin. Nie pragnął również walki z ZSRR, wyciągając do niej zaraz po wojnie otwartą dłoń. Gdy Moskwa wycofała swych dyplomatów z terenów Jugosławii, twierdząc, ze obywatele rosyjscy są nagannie traktowani w Jugosławii, Tito zaproponował zbadanie sprawy, przez komisję, która miała być złożona właśnie z Rosjan. Na nic się to nie zdało, bowiem Stalinowi zależało na uzależnieniu Jugosławii od ZSRR, a na to Tito nie pozwolił. Ceną była izolacja państwa przez Rosję i jej satelitów. Do czasów śmierci Stalina stosunki jugosłowiańsko - radzieckie pozostały wrogie.

Gdy minęło dwadzieścia lat rządów Tito, zdecydował się na zamianę dyktatury siły na dyktaturę argumentów. Wiązało się to z ociepleniem stosunków z kościołem katolickim (do tej pory katolicyzm był silnie represjonowany) i podjęciem rozmów z Watykanem; zrezygnowano w dużej mierze z bezwzględnej cenzury, jak i dopuszczono prawo do istnienia i działania prywatnych przedsiębiorstw. Po okresie rządów autorytarnych, polityka Tito znacznie złagodniała. Udało mu się utrzymywać przez cały ten czas jedność kraju (chociaż jak była ona krucha okazało się po śmierci Tito).