Starożytne Chiny - historia i rozwój cywilizacji starożytnych Chin

Choć najdawniejsze ślady osadnictwa na terenie współczesnych Chin datuje się na przynajmniej IV tysiące lat p.n.e., to legendarne opowieści przywołują imię pierwszego władcy Chin, niejakiego Wielkiego Ju, dopiero na lata 2205-2198 p.n.e. Pierwsza potwierdzona przez historyków dynastia rozpoczęła tutaj rządy w okolicach roku 1760 p.n.e.  Jednakże nie była to wówczas cywilizacja godna większego zainteresowania, co raczej zbiór pomniejszych plemion charakteryzujących się podobieństwem kulturowym, etnicznym i językowym.

Charakterystyczne dla nich było szeroko rozpowszechnione niewolnictwo (które na niektórych terenach istniało i było akceptowane przez chiński rząd do lat 70 XX wieku!). Mniej więcej w okolicach XIII wieku p.n.e. nastąpił intensywny rozkwit państwa, wówczas to powszechna w użyciu stała się miedź, miejscowi skrybowie opracowali pismo piktograficzne, a ludność chętnie budowała nowe miasta. Kolejny krok do przodu postawiły Chiny w okolicach 600 roku p.n.e., kiedy to datuje się na tym terenie tzw. epokę żelaza. Nowy typ surowca wykorzystywanego do produkcji lepszych narzędzi pozwolił na wprowadzenie wydajniejszych sposobów uprawy roli, co przyczyniło się do dalszego wzrostu liczby ludności.

Pierwszą dynastią władającą Chinami była rodzina Qin,  jednak należy zaznaczyć, iż ich rządy nie były nazbyt trwałe. Co prawda to założycielowi dynastii Qin-Zhengowi, można zawdzięczać podbicie i zjednoczenie pod swoim berłem wielu pomniejszych chińskich państewek, scentralizowanie administracji terenowej czy wprowadzenie jednolitych miar i wag, jednak o ile Zheng ogłosił się pierwszym cesarzem Państwa Środka w roku 221 p.n.e., o tyle ostatnim rokiem władania przez dynastię Qin, był rok 206 p.n.e.

W roku 202 p.n.e. do władzy doszedł Han, który przypodobał się ludności zmniejszając podatki dla chłopów i ograniczając przymus pracy. W ten oto sposób zapoczątkowana została nowa dynastia władców w dziejach starożytnych Chin, którą w latach 140-100 p.n.e. rządził Wudi. .Był to człowiek niezwykle przyjazny konfucjonizmowi, na którym zresztą oparł swój system, ustanawiając filozofię głoszoną przez Konfucjusza, jako religię państwową. Jest to pierwszy władca, któremu od dłuższego czasu udało się ograniczyć rozległą władzę feudałów i skupić ją w swoich rękach. Stąd też określa się formę jego władzy jako absolutystyczną. Wudi dążył także do reform, które były niezwykle potrzebne. I tak stworzył rozległą sieć spichlerzy, w których miała być trzymana żywność na zapas w razie nadejścia gorszych czasów (np. suszy, bądź wojny). Zmienił także prawo znacznie je zaostrzając, ale i wprowadzając egzaminy na wyższe stanowiska w państwowej administracji. Jego działania przełożyły się na wspaniałe wyniki gospodarcze - nieustannie wzrastała produkcja w zakresie wyrobów rzemieślniczych, wznoszono coraz bardziej dostojne i monumentalne pałace oraz świątynie. Za czasów Wudiego duże tryumfy święciła również chińska astronomia, ale i ogólnie pojęta nauka, która wkrótce miała przyczynić się do powstania wielu interesujących, niekiedy rewolucyjnych wynalazków. Okres panowania Wudiego był bezwzględnie złotym wiekiem w rozwoju starożytnych Chin.

Zresztą pomyślne rządy pełnili i inni władcy z dynastii Han. Za ich czasów Chiny znacznie powiększyły swoje granice, choćby poprzez podbój części półwyspu koreańskiego oraz dotarcia do ziem współcześnie znanych jako Wietnam oraz Laos. Mocno zajmowały Chińczyków również walki  na terenie Mongolii, gdzie nieustannie ścierano się z dzikimi i wojowniczymi plemionami. To wszak z ich powodu powstał Wielki Mur Chiński, który miał oddzielać Państwo Środka, od uporczywie przeszkadzających im barbarzyńców.

Jak już wspomniałem, dynastii Qin niedługo udało się utrzymać przy sterach władzy, ich rządy trwały w latach221-206 p.n.e. Tymczasem dynastia Han utrzymała się na cesarskim tronie przez ponad czterysta lat! W 202 roku p.n.e. na tronie cesarskim Chin zasiadł Wudi, jego dynastia skończyła się dopiero w roku 220 n.e. Tym ostatnim był cesarz Ling, który do abdykacji został zmuszony przez powstanie ludowe zwane Żółtymi Turbanami.

Wraz z odejściem dynastii Han od władzy, kończył się okres długiej jedności w rozległym państwie chińskim. Po rezygnacji ze swego stanowiska przez cesarza Linga, Państwo Środka rozpadło się na trzy osobne królestwa: Wei, Wu oraz Shu. Jednak dziedzictwo, jakie pozostawili po sobie wspaniali władcy z rodziny Han, długo jeszcze było źródłem do blasku chwały dla tego państwa.

Chińczycy przodowali w nowinkach naukowych, w ramach których mogli się pochwalić wynalezieniem papieru, ręcznej korby (wykorzystywanej później w kuszach), produkcją jedwabiu (której technologię wytwarzania długo i zaciekle trzymali w zupełnej tajemnicy) czy choćby taczki na tysiąc lat przed uczynieniem tego przez europejczyków, bądź pługu, którym w Chinach posługiwano się już w III w. p.n.e., podczas gdy w Europie dopiero w XVII wieku n.e.