Stosunki radziecko-niemieckie przed wybuchem II wojny światowej

Wraz z dojściem Hitlera do władzy i powstaniem III Rzeszy, pierwszego w historii państwa nazistowskiego nastąpiło pogorszenie się wzajemnych relacji pomiędzy ZSRR a Niemcami. Wynikało to głównie z faktu zwalczania się obu ideologii. Wzajemna walka i niechęć pomiędzy ideologią nazistowską, a komunistyczną ujawniły się podczas wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936-1939. ZSRR udzieliło poparcia, oraz pomocy zbrojnej organizacjom skrajnie lewicowym, natomiast hitlerowskie Niemcy wsparły nacjonalistą - na czele z generałem Franco. Wydawało się, że nic nie jest w stanie nawet na chwilę połączyć dwóch, wzajemnie się wykluczających ideologii.

Jednak już w drugiej połowie 1939 roku uległo to zmianie, powrócono do koncepcji współpracy pomiędzy obydwoma krajami, która miała miejsce na początku lat 20. Szczególnie naciskał na to Stalin, który jednocześnie wciąż targował się z państwami Europy Zachodniej. Hitler tymczasem pragnął zapewnić sobie spokój na granicy wschodniej, aby nie wpaść w pułapkę prowadzenia wojny na dwóch frontach.

Pierwszym ważnym dokumentem podpisanym między ZSRR a Niemcami była umowa handlowa z dnia 19 sierpnia 1939. Zacieśniała ona współprace gospodarczą pomiędzy krajami tak samo jak układ w Rapallo z 1922 roku. W zamian za surowce dostarczane z Rosji Hitler zobowiązywał się, że jego kraj będzie dostarczał technologię oraz broń. Ponadto Niemcy oferowały Rosji Sowieckiej ogromne kredyty, na niskim procencie, całkowicie finansowane przez III Rzeszą. Pozwoliło to na uniezależnienie się hitlerowskich Niemiec od dostaw z zachodu, zaś ZSRR po raz kolejny zyskiwało impuls dla rozbudowywania swego potencjału militarnego. Owocna współpraca zaowocowała w roku 1940 przedłużeniem umowy.

Kilka dni później doszło do podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow, którego nazwa pochodzi od nazwisk ministrów spraw zagranicznych obydwu państw. Dokument podpisano 23 sierpnia 1939 roku. Mimo, że oficjalnie był to pakt o nieagresji to jednak tajna klauzula dołączona do dokumentu rozporządzała wpływami na wschodzie Europy. Ustalono podział Polski, oprócz tego stwierdzono, że kraje bałtyckie mają przypaść ZSRR, a granicą będzie Litwa. Związek sowiecki poruszył kwestie Besarabii spotykając się ze zgodą Niemiec na przejęcie tych terenów. Hitler jak na razie nie wyrażał żadnego zainteresowania wymienioną ziemią. Niemożliwe porozumienie pomiędzy wrogimi obozami stało się faktem, chęć zyskania nowych terenów była ważniejsza od ideologii, przynajmniej  tym momencie.

Podpisanie porozumienia pozwoliło Niemcom bezkarnie zaatakować Polskę 1 września 1939. W niedługim czasie, bo już 17 września, dokonała tego także Rosja sowiecka, łamiąc tym samym wcześniejsze umowy podpisane z Rzeczpospolitą. 28 września 1939 po raz kolejny zweryfikowano układ niemiecko-rosyjski, weryfikujący podział łupów.