Wojny polsko-rosyjskie w XVII wieku - lata 1609-1618, 1632-1634

1609 – 1618

Wojna była wynikiem dymitriad, czyli wypraw polskiej magnaterii i szlachty do Carstwa Rosyjskiego, organizowanych pod hasłem osadzenia na moskiewskim tronie (fałszywego) syna Iwana Groźnego, Dymitra. Celem magnatów było przejęcie władzy.

Rosjanie znaleźli sojusznika w Szwedach, toczących w tym okresie nieprzerwane wojny z Rzeczypospolitą. 23 lipca 1609 r. kniaź moskiewski Michaił Skopin-Szujski, na czele zjednoczonych armii rosyjsko-szwedzkich, odniósł zwycięstwo nad siłami Aleksandra Zborowskiego pod Twerem, jednak, w wyniku buntu nie opłacanych wojsk, nie zdołał rozerwać polskiego oblężenia Moskwy. Polską odpowiedzią na atak było oblężenie Smoleńska, zarządzone przez króla Zygmunta III.
W styczniu 1610 r. Rosjanie przełamali blokadę Moskwy. 4 lipca 1610 r. armia Rzeczypospolitej, dowodzona przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego rozgromiła pod Kłuszynem pięciokrotnie silniejsze wojska rosyjsko-szwedzkie. Hetman, bez porozumienia z Zygmuntem III, zawarł ugodę z bojarami, szlachtą rosyjską, w myśl której Polska miała zrzec się zdobyczy rosyjskich, w zamian za uznanie królewicza Władysława carem Rosji, koronowanym w obrządku prawosławnym. Obecnego cara aresztowano, a 9 października wojska polskie wkroczyły na Kreml.

Jednak Zygmunt III chciał korony carskiej dla siebie. Niezdecydowanie Polaków wykorzystali Rosjanie. W wyniku powstań i buntów, w tym powstania kierowanego przez kniazia Dymitra Pożarskiego i kupca Minina, 7 listopada 1612 r. wojska Rzeczypospolitej, wycieńczone i niemal zagłodzone, opuściły Kreml, a w następnym roku Michał Romanow został wybrany carem Rosji. Dalsze wyprawy polskie nie przyniosły rezultatu. Wreszcie w 1618 r. (lub na początku 1619) zawarto rozejm w Dywilinie, w myśl którego Litwa otrzymała ziemię smoleńską, zaś Korona – czernihowską i siewierską. Nie poruszano kwestii pretensji królewicza Władysława do carskiej korony.

1632 – 1634

Rosjanie nie dotrzymali rozejmy z Dywilina, zrywając zawieszenie broni w 1632 r. (rozejm miał obowiązywać do połowy 1633 r.), po śmierci Zygmunta III. Armia Michaiła Szeina obległa Smoleńsk,  który jednak bronił się 10 miesięcy, doczekując odsieczy Władysława IV Wazy. 25. lutego 1634 r. Rosjanie skapitulowali, a w czerwcu podpisano pokój w Polanowie, potwierdzający postanowienia rozejmy dywilińskiego, jednak Rzeczpospolita oddała część terenów granicznych Rosji. Władysław IV zrzekł się pretensji do tytułu cara.