Dojście Stalina do władzy - użyte środki i ich ocena

Już w czasach „normalnej” partyjnej działalności, Stalin wykazywał się zdolnościami przeprowadzania akcji bezwzględnych, służących osiągnięciu celu, bez troski o ewentualne ofiary tych działań. Często napadał i okradał konwoje i urzędy państwowe, by wykraść z nich pieniądze na aktywność partyjną. 13 czerwca 1907 roku na przykład, brał udział w napadzie na  powóz pocztowy. Zrzucono wtedy siedem bomb, zabito 3 strażników i zraniono około 50 postronnych osób. Takich akcji Stalin organizował wiele – jak te pod Tyflisem, w Kutaisi, w Kwirli czy w Duszecie.

W 1917 roku, po rewolucji lutowej, przewodził przez pewien czas KC i Komitetem Piotrogrodzkim partii bolszewickiej. Działał także jako członek kolegium redakcyjnego gazety „Prawda” oraz wielu innych partyjnych pism. Wkrótce wziął udział w rewolucji październikowej, co doprowadziło go do pozycji Ludowego Komisarza ds. Narodowości. Po jakimś czasie mianowano go nadzwyczajnym pełnomocnikiem Wszechrosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego ds. zaopatrzenia w ziarno północnego Kaukazu. W ten sposób zyskiwał doświadczenie w prowadzeniu różnorodnych akcji. Zdobywał sympatie, poznawał ludzi, którzy w przyszłości mieli mu pomóc w przejęciu władzy.

W 1919 roku, po śmierci Swieradłowa, Stalin zajął jego miejsce jako członek odpowiedzialny za kwestie personalne partii. Dało mu to duże pole do popisu i stało się wkrótce źródłem jego potęgi. Trzy lata później, specjalnie dla niego, utworzono Urząd Sekretarza Generalnego Wszechrosyjskiej Partii Komunistycznej (która w 1952 roku przyjęła nazwę Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego).

Choć początkowo opierał swoją władzę na obdarzonym go przez Lenina zaufaniu, z czasem zaczął myśleć o przejęciu jego stanowiska. W tym celu rozpoczął współpracę z Grigorijem Zinowjewem i Lwem Kamieniewem, z którymi rozpoczął snuć intrygi przeciwko Lwu Trockiemu. Ten ostatni postrzegany był w kręgach elit bolszewickich jako następca Lenina. Po pozbyciu się Trockiego, odsunął od siebie także obu sprzymierzeńców, tym razem doszukując się pomocy ze strony Nikołaja Bucharina, Aleksieja Rykowa oraz Tomskiego. Gdy już przestali mu być potrzebni, pozbył się także i ich.

Wraz z przejęciem władzy, rozpoczął walkę z wszelkimi religiami panującymi na terenie Związku Radzieckiego – gnębiąc księży i popów wysokimi podatkami, więzieniem, zastraszaniem, niszczeniem i grabieżą obiektów sakralnych. W ten sposób likwidował organizację, która mogła wpływać na kształtowanie się w społeczeństwie odmiennych poglądów niż te, które reprezentowała władza komunistyczna.

Jak widać, Stalin, w swej drodze do szczytów władzy, nie stronił od podstępów i intryg, które snuł zresztą także później, przez długie lata, robiąc kolejne czystki w armii. Nie była mu obca również zdrada. Zakładał sojusze z jednymi działaczami, by zwalczyć drugich, a później pozbywał się swoich aliantów. Stalin był także człowiekiem brutalnym. Chętnie uciekał się do metod terroru, zastraszania, gnębił i torturował. W ten sposób chciał utrzymać potężne państwo w ryzach – począwszy od nizin społecznych, po same elity, której członkowie w każdej chwili mogli wylądować w łagrze albo na krześle do przesłuchań.

Podsumowując: Stalin był bezwzględny i okrutny, nie znał litości, pragnął zagarnąć dla siebie jak najwięcej władzy, wpływając jednocześnie na losy państw, leżących poza obszarem Żelaznej Kurtyny.