Krajowa Rada Narodowa - KRN - powstawanie, program

31 grudnia 1943 roku została powołana Krajowa Rada Narodowa, na czele z Bolesławem Bierutem i Edwardem Osóbką-Morawskim jako jego zastępcą. Głównym inicjatorem utworzenia KRN była Polska Partia Robotnicza. Celem było stworzenie namiastki parlamentu, który w niedalekiej przyszłości miał posłużyć jako podstawa dla zbudowania rządu polskiego. Znaczenie KRN było istotne dla Stalina, bowiem w jej skład wchodzili komuniści, z którymi  głowa Związku Radzieckiego wiązała duże nadzieje. Wszystkie zapowiedzi KRN zostaną wyrażone w „Manifescie PKWN do narodu polskiego" z dnia 22 lipca 1944 roku (przyjaźń z ZSRR, reforma rolna).

Pierwszym działaniem KRN było powołanie 1 stycznia 1944 roku Armii Ludowej. W przeważającej części została skompletowana z Gwardii Ludowej, uzupełnionej małymi oddziałami zbrojnymi, związanymi z PPR. Dowództwo nad nią objął Michał „Rola" Żymierski.

Już na początku roku KRN nawiązała stosunki z ZSRR, a następnie zaczęła rozmowy z ZPP (Związkiem Patriotów Polskich - komunistami polskimi, przebywajacymi w Rosji), które zakończyły się w czerwcu, gdy ZPP uznał zwierzchnictwo KRN.

Dnia 22 maja 1944 roku delegacja KRN odbywała spotkanie ze Stalinem. Ten powiedział, że nie będzie nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Związkiem Radzieckim a rządem londyńskim i jednocześnie sugerował, że takie stosunki zostaną nawiązane z KRN. W międzyczasie jednak trwały rozmowy z Mikołajczykiem. Wszystko wyjaśniło się w czerwcu 1944 roku - 23 oświadczono Mikołajczykowi, że aby otrzymać akceptację Rosji musi przeprowadzić rekonstrukcję rządu i usunąć z niego, albo też odsunąć od władzy, osoby związane z rządem - wszystkie   wskazane przez Stalina (w tym wymieniono gen. Sosnkowskiego czy prezydenta Raczkiewicza). Żądano także sprostowania sprawy katyńskiej i przyznania, że Rosja nie ma nic wspólnego z tą zbrodnią. Na to wszystko Mikołajczyk nie mógł się zgodzić. Już jednak dzień wcześniej - 22 czerwca za prawowitą władzę polską Moskwa postanowiła uznać KRN. 21 lipca KRN wraz z działaczami moskiewskimi (z ZPP) powołała do życia PKWN. Oficjalna data jego powstania to 22 lipca, ale chodziło o to, aby oficjalnie nowy rząd został powołany na ziemiach polskich, dlatego powstanie PKWN ogłoszono dzień później, w wyzwolonym przez Armię Czerwoną Chełmie. PKWN istniała do momentu przekształcenia jej w Rząd Tymczasowy. Funkcjonował on do 28 czerwca 1945 roku - kiedy to złożył dymisję na ręce KRN, a ta  uformowała w jego miejsce Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Było to działanie jedynie pokazowe, bo TRJN został faktycznie powołany do życia kilka dni wcześniej w Moskwie. 28 czerwca podany został jedynie komunikat w Warszawie.

KRN funkcjonowała do dnia 19 stycznia, kiedy to automatycznie została rozwiązana ze względu na przeprowadzone wybory do Sejmu Ustawodawczego.