Otton III - Uniwersalizm Ottona III

Postać panującego od roku 983, jako król Niemiec oraz od 996 jako Cesarz Rzymski Narodu Niemieckiego, Ottona III nieodzownie przez dzisiejszych historyków łączona jest z ideą uniwersalizmu ogólnoeuropejskiego.

Otton III objął rządy w bardzo młodym wieku a przez swoje otoczenie uważany był za chłopca nerwowego, wręcz niezrównoważonego. Jednak największą jego zaletą było wszechstronne i gruntowne wykształcenie - głównymi jego nauczycielami byli Grek Jan Philagathos oraz mnich Bernward i dzięki nim młody król posiadł zdolność biegłego władania starożytną greką i łaciną, chętnie sięgał do antycznej literatury i ogólnie pogardliwie spoglądał na „saskie nieokrzesanie”. Ponadto zadziwiał swoich towarzyszy szeroką wiedzą z zakresu historii starożytnej oraz znany był z ascetycznej momentami gorliwości religijnej. Pod względem ideologicznym największy wpływ na Ottona III wywarł jeden z najwybitniejszych umysłów swoich czasów, mnich z Owernii imieniem Gerbert.

Główną życiową ambicją Ottona III było stworzenie uniwersalistycznego mocarstwa wzorowanego na tradycjach Imperium Rzymskiego, obejmującego całą chrześcijańska Europę oraz składającego się z czterech zasadniczych członków: Germania, Galia, Roma (Italia) oraz Sclavinia (Słowiańszczyzna zachodnia). Poszczególnymi jej terytorialnymi częściami mieli władać lokalni królowie, nad którymi jednak zwierzchnią władzę posiadać powinien rezydujący w Rzymie cesarz niemiecki (sam Otton twierdził, że jego misją jest przewodnictwo nad światem chrześcijańskim). Do swojego przedsięwzięcia skutecznie włączył także papiestwo - po śmierci papieża Grzegorza V (prywatnie swojego kuzyna, pierwszego papieża-Niemca) zapewnił od wybór swojemu najbliższemu współpracownikowi Gerbertowi, który przyjął imię Sylwester II. Plany Ottona III przewidywały także sojusz, poprzez małżeństwo z jedna z bizantyńskich księżniczek a następnie połączenie z Cesarstwem Wschodniorzymskim i pełne odbudowanie starożytnej potęgi Rzymu.

Chcąc zainteresować swoją koncepcją także najpotężniejszego z jego mniemaniu księcia Słowiańskiego, Bolesława Chrobrego zorganizował on kurtuazyjny zjazd w stolicy jego państwa, Gnieźnie w roku 1000. Odwiedziwszy w pierwszej kolejności grób swojego przyjaciela, biskupa praskiego świętego Wojciecha, nadał następnie polskiemu władcy szereg przywilejów i praw, które zostały niechętnie przyjęte przez konserwatywny kler niemiecki. Utworzona została wówczas nowa prowincja kościelna, czyli metropolia w Gnieźnie, która uniezależniała polskich chrześcijan i ich organizację od duchownych niemieckich oraz trzy suwerenne biskupstwa polskie. Bolesław Chrobry został przez cesarza uznany przyjacielem Świętego Cesarstwa Rzymskiego oraz obdarzony godnością niezależnego władcy (anulowany został dotychczasowy trybut na rzecz cesarza) - w dowód uznania Otton III obdarował Bolesława kopią legendarnej włóczni św. Maurycego oraz nałożył na jego głowę diadem, co było faktycznym przyzwoleniem dla książęcych starań o koronację. W roku 1000, dzięki poparciu cesarza oraz decyzji papieża, koronowany został ponadto władca Węgier - Stefan, który prawdopodobnie również wpisywał się w uniwersalistyczne plany Ottona III.

Idea zjednoczonej chrześcijańskiej Europy umarła jednak wraz ze swoim twórcą. Otton III zmarł 23 stycznia roku 1002 podczas próby odzyskania Rzymu, z którego uprzednio musiał uchodzić w obliczu rebelii.