Pierwsze uniwersytety

Pierwsze szkolnictwo uniwersyteckie pojawiło się w Europie w XII wieku, kiedy zaczęło podupadać szkolnictwo klasztorne. Zaczęło rosnąć szkolnictwo katedralne i kolegiackie. Niższy stopień nauczania dotyczył opanowania języka łacińskiego, logiki i piśmiennictwa. Wyższy obejmował podstawę znajomości nauk ścisłych, muzykę kościelną i naukę kalendarza. W szkołach dominował raczej niższy kurs nauczania. Od XII wieku nauka stała się zawodem. Pojawiły się pierwsze uniwersytety skupiające ludzi uczących się i szukających odpowiedzi na nurtujące ich pytania. Naukowcy się sprzeczają co do genezy powstania uniwersytetów.

Najprawdopodobniej rozwój uniwersytetów związany był z rozwojem urbanizacji we Włoszech i powszechnym zapotrzebowaniem na fachowców z danej dziedziny. W miasta zaistniały dogodne warunki do powstania uniwersytetów. Wzrastała również pozycja i prestiż uczonych, których sława często wykraczała poza granice ich własnego kraju. W Bolonii i Paryżu powstały średniowieczne uczelnie wyższe, do których później zaczęły nawiązywać uniwersytety w całej Europie. Na rozwój uniwersytetów przypadał też rozwój wiedzy. Świat zaczęto coraz lepiej pojmować i rozumieć, pojawili się naukowcy, którzy odkrywali wiele różnych istotnych kwestii naukowych, które pociągały za sobą problem nauczania i tłumaczenia pewnych zjawisk. Uczono się dzieł Hipokratesa, Ptolemeusza i Arystotelesa. Najstarsze uniwersytety powstały w Bolonii ok. 1088 r., w Paryżu ok. 1150 r., w Oxfordzie w 1167r., Salerno w 1173 r. i Cambridge w 1229r.

Wyróżniano wówczas dwa typy uniwersytetów - boloński i paryski. Boloński stanowił grupę studentów, która wybierała spośród siebie rektora. Paryski natomiast uzależniony był od decyzji biskupich, którzy czuwali nad tzw. czystością nauki. W bolońskim systemie podział studentów dotyczył trzech społeczności akademickich - sztuki wyzwolone, prawo i teologię. W Paryżu były cztery wydziały - prawniczy, teologiczny, nauk wyzwolonych i medyczny. Uniwersytety rozwijały również zagadnienia związane z filozofią starożytną, średniowieczni uczeni tłumaczyli dzieła Arystotelesa, Platona i nadawali im nowych ram dodając nowych interpretacji. Rozwijała się teologia głównie za sprawą tzw. scholastyki czyli filozofią chrześcijańską. Scholastyka próbowała pogodzić starożytną filozofią z biblijnymi przesłankami religijnymi. Największe zasługi dla tej dziedziny miał Tomasz z Akwinu.