Francisco Franco - biografia, życiorys

Hiszpański dyktator urodził się w 1892 roku w Ferrol. Pochodził z rodziny o silnych tradycjach wojskowych. W  1907 roku wstąpił do Akademii Piechoty w Toledo, niedługo później, w 1912 roku, otrzymał przydział na front w Maroku. Szybko sprawdził się na służbie. W 1912 roku został mianowany porucznikiem, w 1915 – kapitanem. W 1916 roku zasłużył się w walkach w El Biutz i został najmłodszym w hiszpańskiej armii majorem. Potem jego kariera wojskowa potoczyła się błyskawicznie.

W 1920 roku Franco został mianowany zastępcą  dowódcy hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej. Trzy lata później – jako podpułkownik – został dowódcą Legii. Kolejnym ważnym krokiem w karierze było objęcie w 1934 roku naczelnego dowództwa nad armią w Maroku. Uwieńczeniem jego sukcesu w  wojskowości była nominacja na szefa sztabu generalnego armii hiszpańskiej, która nastąpiła w 1935 roku. Pozycja przyszłego dyktatora osłabła w 1936 roku, kiedy wybory parlamentarne wygrał Front Ludowy. Franco został wówczas zdegradowany do stopnia komendanta wojskowego Wysp Kanaryjskich. Oficjalnym powodem obniżenia jego rangi wojskowej były podejrzenia o knucie spisku przeciwko rządowi. W rzeczywistości Franco nie był do tamtej pory zaangażowany w politykę, ale działalność rządu skłoniła go do nawiązania kontaktu z wojskową konspiracją.

Celem ruchu miało być obalenie Republiki i oddanie władzy nad krajem w ręce wojskowej junty. Wojna domowa w Hiszpanii wybuchła w 1936 roku, rozpoczęły ją zamieszki w garnizonie w Melilli.  Franco od samego początku odgrywał bardzo istotną rolę w przywództwie nad powstaniem. Kierował między innymi wojskami w Maroku, które z pomocą Niemiec i Włoch, wspierających powstanie, przerzucił do Hiszpanii. Tego samego roku junta obwołała go dowódcą wojsk narodowych, otrzymał również stopień generała. Wspierany przez Juntę dowódca otrzymał całą władzę cywilną, po czasie kazał nazywać się „szefem państwa”. W 1938 roku Franco powołał tzw. Radę Ministrów, która była jednak organem fikcyjnym – członkowie rady byli powoływani i kierowani przez samego generała.

Siły powstańcze objęły pełnię władzy w 1938 roku. Jedyną i oficjalną siłą polityczną Hiszpanii stała się Hiszpańska Falanga Tradycjonalistyczna i Junt Ofensywy Narodowo-Syndykalistycznej, która skupiała wszystkich zwolenników powstania przeciw Frontowi Ludowemu. W 1937 roku Franco został powołany na jej jedynego przywódcę, który – według zapisu w statucie Falangi – miał być odpowiedzialny jedynie przed Bogiem i historią. W praktyce oznaczało to objęcie przez Franco władzy dyktatorskiej. Po wygraniu wojny domowej Franco wprowadził surowy system represji wobec wszystkich związanych z Republiką. Liczbę osób więzionych i represjonowanych szacuje się na około 300000.

Po wybuchu II wojny światowej Hiszpania utrzymywała bliskie stosunki z państwami Osi, 31 marca 1939 roku podpisała układ o „życzliwej neutralności” z Niemcami. Poparcie Hiszpanii dla rządu Hitlera znacznie zmalało po ataku na katolicką Polskę. Franco nie popierał również polityki III Rzeszy wobec  Żydów i udzielał im schronienia na mocy dekretu o hiszpańskim obywatelstwie Żydów sefardyjskich. Ważnym politycznym krokiem w historii Hiszpanii było proklamowanie przez dyktatora hiszpańskiej monarchii. Monarchia miała być katolicka, społeczna, reprezentacyjna i tradycyjna. Novum było stanowisko Regenta, którym ogłosił się Franco, funkcję tą miał sprawować dożywotnio. Dopiero po jego śmierci władzę w państwie miał przejąć monarcha wskazany przez Franco.  W latach 40. dyktator prowadził politykę gospodarczą o charakterze interwencjonistycznym, która uległa liberalizacji dopiero w latach 50. W polityce zagranicznej Hiszpania skupiała się na umacnianiu kontaktów międzynarodowych z krajami o podobnym profilu ideowym. Najbliższym sojusznikiem Hiszpanii stała się więc konserwatywna Portugalia oraz kraje latynoamerykańskie. Wspólną płaszczyzną łączącą kraje było chrześcijaństwo i nastawienie antykomunistyczne.

W dziedzinie wojskowości Hiszpania stopniowo zbliżała się do USA. Frankistowska Hiszpania była również przyjaźnie nastawiona do Polski, po zakończeniu wojny wciąż uznawała Rząd polski na uchodźstwie.  W 1959 roku w należącym do Hiszpanii Kraju Basków powstała silna opozycja przeciwko rządom Franco. Była to lewicowo-nacjonalistyczna ETA, która dążyła do obalenia dyktatury, posługując się metodami terrorystycznymi. Działalność ETA skutecznie destabilizowała sprawowanie władzy przez Regenta. ETA, zaliczana do najgroźniejszych organizacji terrorystycznych, funkcjonuje do dzisiaj.

W połowie lat 60. stan zdrowia dyktatora gwałtownie się pogorszył. Wykryto u niego chorobę Parkinsona oraz chorobę serca. W 1969 roku Franco mianował na swego zastępcę i przyszłego króla Hiszpanii Jana Karola z dynastii Burbonów.

Dyktator zmarł 20 listopada 1975 roku w Madrycie. Francisco Franco wciąż pozostaje jednym z najbardziej kontrowersyjnych polityków XX wieku.