Francja przed rewolucją francuską - opracowanie zagadnienia

Francja przed rokiem 1789 to kraj trzech stanów: szlachty, kleru i stanu trzeciego, do którego zaliczano całą resztę wolnych osób, zatem 99% narodu francuskiego. W obrębie każdego ze stanów istniała znaczna różnorodność. Szlachta składała się ze szlachty urzedniczej, rodowej, ale także posiadającego jedynie herb plebsu szlacheckiego, często biedniejszego niż chłopstwo, ale mającego świadomość przynależności do stanu wyższego, co budziło tym większe rozgoryczenie sytuacją majatkową.

Cała szlachta posiadała jednak przywilej zwolnienia od znacznej części podatków, podobnie jak duchowieństwo – przy czym to wyższe rekrutowało się właśnie ze szlachty. Biskupi opływali w bogactwa, podczas gdy księża parafialni (czesto wywodzący się z mieszczan czy chłopów) byli zmuszeni dochody parafii oddawać, sami często żyjąc na bardzo niskiej stopie. Różnorodność nie ominęła także stanu trzeciego, który to będzie głównym ogniwem rewolucji. W roku 1789 ksiądz Emmanuel Sieyes wyda radykalną broszurę zatytuowaną „Czym jest stan Trzeci?”. Pytał w niej, a jednocześnie dawał odpowiedź w słowach: „Wszystkim. A czym był dotychczas? Niczym. Czego żąda? Aby stać się czymś”.

Podstawa ideologiczna rewolucji została ukształtowana jednak znacznie wcześniej - dali ją pisarze i filozofowie Oświecenia. Wskazuje się zwłaszcza na Jeana-Jacquesa Rousseau (1712 – 1778) i jego traktat, zatytułowany „O umowie społecznej” (1762), który rozpoczynał zdaniem: „Człowiek rodzi się wolny, tymczasem wszędzie zakuwa się go w kajdany”. Trafił nim do szerokich mas. We Francji w takich „kajdanach” była przeważająca część społeczeństwa - mieszczanie, robotnicy, chłopi.

Tak jak zubożała szlachta nie miała wielu profitów z przynależności do wyższego stanu, tak bogaci mieszczanie (np.: własciciele ogromnych plantacji, czy bankierzy) nie byli radzi z przynależności do stanu niższego, zwłaszcza że to do ich kieszeni sięgano w chwilach kryzysu, a tych we Francja przed rokiem 1789 nie brakowało. Do najważniejszych należał kryzys gospodarczy. Przemysł francuski wciąż był młody, a w roku 1786 zawarto traktat Edena z Wielką Brytanią (już pod koniec XVIII posiadającą wysoko rozwinięty przemysł), który znacznie obniżał cła na towary importowane pomiędzy dwoma państwami. Początkowo Francuzi na tym skorzystali (szczególnie importerzy wina). Szybko jednak na rynek francuski wpłynęły dużo tańsze produkty angielskie, z cenami których Francuzi nie byli w stanie konkurować. Pogłębiło to znacznie kryzys, spychając wielu biedniejszych obywateli w zupełną nędzę; rozwinęło się wóczęgostwo, rozpoczęły rozruchy.

Rok 1788 przyniósł ze sobą nieurodzaj, a w roku 1789 sytuacja kryzysowa osiągnęła swoje apogeum. Cena chleba osiągnęła nieznaną od stu lat cenę. Wszystko to doprowadziło do zamieszek - najpierw Paryż zalał się krwią w kwietniu, a do walk z wojskiem królewskim tłum powrócił w lipcu. 14 lipca 1789 roku, kiedy to zdobyto Bastylię, przyjmuje się za początek rewolucji francuskiej.