Styl romański - Architektura romańska w Europie. Charakterystyka

Okres w historii architektury, który określa się mianem stylu romańskiego, dominował w Europie w X-XIII wieku. Swoje podstawy i wzorce czerpał, oprócz inspiracji pozostałościami budownictwa antycznego Rzymu, także z architektury wczesnego chrześcijaństwa oraz okresu karolińskiego. Najogólniej rzecz biorąc, styl romański wykształcił się pod wpływem odejścia od stosowanych uprzednio powszechnie wzorców bizantyńskich, co spowodowane było eskalacją różnic dogmatycznych pomiędzy Rzymem a Konstantynopolem oraz rosnącą niechęcią do siebie obu kościołów. Wtedy to zachodnioeuropejscy architekci i twórcy rozpoczęli szukanie własnej drogi rozwoju, dla której naturalną bazą były pozostałości z epoki rzymskiej.

Kluczowym dla rozwoju romańskiej architektury był poniekąd jubileusz roku 1000, który to w opinii wielu ówczesnych chrześcijan uchodził za wydarzenie wyjątkowe. W tym czasie rozpoczęto na niezwykle szeroką skalę wznoszenie nowych kościołów i klasztorów, które to w swoim sakralnym charakterze przyczyniły się walnie do wykształcenia się odrębnego stylu, nazwanego później romańskim. Budowane w średniowieczu kościoły pełniły z reguły dwojaką funkcję: główną, czyli obiektów kultu religijnego o charakterze stricte sakralnym oraz poboczną, jako budowle, wykorzystywane także w celach obronnych (grube mury, niewielkie otwory okienne, masywne wieże). Dlatego też budowano je głównie z dużych bloków kamiennych, formowano w proste architektoniczne bryły tj. prostopadłościan czy walec (tzw. addycyjność brył), co nadawało im charakterystyczny monumentalny wygląd oraz defensywny charakter.

Przyjmuje się, iż architektura romańska swój klasyczny kształt osiągnęła najwcześniej na terenach dzisiejszej zachodniej Francji oraz w Cesarstwie Niemieckim a  dopiero później wzorce te przyjęły się w Italii. Stosunkowo szybko styl ten przedostał i zaadaptował się także na wschodzie kontynentu oraz w Skandynawii a dzięki ruchowi krucjatowemu i prawie trzystuletniej obecności chrześcijan w Ziemi Świętej, budowle w stylu romańskim (kościoły, zamki) powstawać zaczęły także na Bliskim Wschodzie.