Rządy parlamentarno-gabinetowe w Anglii w XVII i XVIII w.

W Anglii bardzo szybko zaczęła zanikać tradycja struktury społeczeństwa stanowego i zaczęła pojawiać się nowa forma ogranizacji społecznej. Wojna domowa w Anglii pozwoliła na ukształtowanie się rządów parlamentarno-gabinetowych. W 1640 r. zwołano parlament tzw. Krótki Parlament, który nie udzielił poparcia królowi. Powołano więc nowy parlament, który obradował w 1640-1653 r. Zapewnił on ciągłość działania i sprzeciwił się królowi Karolowi I.

Samowolne decyzje parlamentu coraz bardziej kłóciły się z władzą królewską. Karol I opuścił Londyn i rozpoczął w 1642 r. wojnę z parlamentem. Króla popierało rycerstwo i właściciele ziemscy. Na czele armii parlamentu stanął szlachcic Oliwier Cromwell. W 1645 r. wojska Cromwella pokonały armię Karola I pod Naseby. Król przegrał wojnę i został więźniem parlamentu. Karol I oskarżony został o zdradę narodu i został stracony w 1649 r. Władzę objął Cromwell. Jego sukcesy sprawiły, że w 1653 r. otrzymał tytuł lorda protektora Anglii, co faktycznie oznaczało rządy dyktatorskie. Po jego śmierci w 1660 r. nastapiła tzw. restauracja monarchii, a władze skupiono w rękach Stuartów. Król Karol II uznał znaczenie parlamentu i jego uprawnienia co zaowocowało w przyszłości ukształtowaniem się rządów parlamentarno-gabinetowych. W XVII wieku uformowały się dwa stronnictwa w parlamencie – wigów i torysów. Parlament zaczął działać oficjalnie i utrwalił w 1679 r. akt o nietykalności osobistej obywateli, tzw. Habeas Corpus Act.

Kolejnym aktem uchwalonym przez parlament była Deklaracja Praw Narodu Angielskiego w 1689 r. W 1701 r. parlament ostatecznie uregulował sprawę tronu królewskiego i jego nastepstwa. W akcie o następstwie tronu usnięta została cała linia dynastyczna Stuartów, a król musiał być wyznania anglikańskiego. Ustalono równiez, że każdy akt wydany przez króla musi być podpisany przez jednego z członków gabinetu ministra tzw. kontrasygnata.

Król nie miał odpowiedzialności przed parlamentem, ministrowie jedynie odpowiadali za swoje decyzje. W życie weszła zasada ‘’król panuje, ale nie rządzi’’. Decyzje parlamentu stworzyły nowy ustrój w Anglii zwany monarchią parlamentarną. Na czele gabinetu ministrów stał premier, któremu ufał król. W życiu politycznym wzrosło znaczenie wigów i torysów.