Średniowiecze - Szkoły katedralne w średniowieczu

Już we wczesnym średniowieczu hierarchowie Kościoła Katolickiego byli przekonani, że rozszerzanie ich wpływów musi odbywać się również za sprawą edukacji. W bulli papieża Eugeniusza II z roku 826 znalazła się dyrektywa stanowiąca, iż przy parafiach powinny znajdować się szkoły. Ponieważ jednak nie precyzowano, jak miałyby być one zorganizowane, realizacja pozostawała w gestii biskupów.

Począwszy od IX wieku, w Europie Zachodniej (w miastach takich jak Paryż czy Utrecht) pojawiać się zaczęły szkoły katedralne. Początkowo nauka miała być przygotowaniem do życia duchownego – przyjmowano dzieci (jedynie płci męskiej), które potrafiły czytać i pochodziły z „dobrych domów”. Jako że szkoły te umożliwiały robienie kariery w obrębie Kościoła, chętnych nie brakowało. Ponieważ jednak wielu uczniów nie planowało swej przyszłości związać się ze stanem duchowieństwa, szkoły musiały skorygować swój profil (kształcono również przyszłych urzędników).

Na mocy ustaleń soborów laterańskich z przełomu XII i XIII wieku organizacja szkół została udoskonalona – przewidziano system wynagradzania nauczycieli i ujednolicono program nauczania.

Zasięg przedmiotów w szkołach katedralnych był stosunkowo szeroki. W początkowym etapie uczniowie doskonalili naukę czytania i ogólnego posługiwania się łaciną. Później stopniowo poznawali podstawy astronomii, logiki (w celu rozwiązywania problemów matematycznych), arytmetyki i retoryki. Posiadając wiedzę z tych dziedzin uczniowie byli gotowi wysłuchiwać wykładów o tematyce filozoficznej i teologicznej.

Ustalona początkowo na 100, liczba uczniów z biegiem czasu powiększała się, natomiast poziom ulegał pogorszeniu. Niezadowoleni z takiego stanu rzeczy studenci i nauczyciele formować zaczęli specyficzne związki, które wkrótce przerodzić się miały w uniwersytety.  Od XIII wieku zaczęły również powstawać w miastach szkoły prywatne, typowo kupieckie, w której dzieci pobierały naukę od notariuszy.

W Polsce szkoły katedralne pojawiły się w wieku XII.