Jan Amos Komeński - biografia, życiorys

Jan Amos Komeński urodził się w 1592 roku w czeskich Nivnicach. Pochodził z ubogiej rodziny mieszczańskiej należącej do wspólnoty religijnej braci czeskich. Wcześnie został sierotą, wychowywała go ciotka, uczęszczał do szkoły w niewielkim miasteczku Strażnice.  Atak wojsk węgierskich na Morawy zmusił go do przerwania nauki i ucieczki. W wieku szesnastu lat ponownie podjął naukę w Przerowie. Tam zetknął się w wybitnym pedagogiem i wychowawcą, Janem Łunieckim.  Od 1612 roku studiował na uczelniach w  Herborn i Heidelburgu. Poznał wówczas Jana Henryka Alstediusa , który poprowadził jego edukację i pokazał nowe możliwości kształcenia. Niestety w wyniku choroby Komeński musiał przerwać studia. Powróci do Przerowa, w którym objął obowiązki dyrektora szkoły.

Od 1616 roku pedagog został kapłanem w gminie Braci Czeskich. Z racji tej funkcji został wysłany do morawskiego miasta Fulonek, w którym również miał poprowadzić szkołę oraz pełnić obowiązki kapłańskie. W mieście tym rozwijał swoje zdolności pedagogiczne. Jego pracę przerwał wybuch wojny trzydziestoletniej – w  wyniku represji w 1628 roku Komeński wraz ze współwyznawcami uciekł do Polski. W Polsce znalazł schronienie u wojewody bełskiego Rafała Leszczyńskiego. Zaczął pracować jako nauczyciel w Lesznie, w tym okresie aktywnie rozwinął swą działalność pedagogiczną. W 1641 roku opuścił Leszno i udał się do Anglii, a potem do Szwecji w sprawach religijnych. W 1654 roku pedagog powrócił do Leszna, lecz jego pobyt nie trwał długo. W wyniku fali terroru wobec wyznawców protestantyzmu miasto spalono, a Komeński musiał zbiec za granicę. Schronienie znalazł w Amsterdamie.

Jan Amos Komeński był wybitnym czeskim pedagogiem, filozofem oraz myślicielem religijnym. Jego koncepcje pedagogiczne zrewolucjonizowały naukę przedmiotów humanistycznych w szkołach. Postulował zmianę i uatrakcyjnienie nauki języka łacińskiego, jako pierwszy zauważył, że wiedza powinna być przekazywana w ciekawy dla uczniów sposób. W 1631 roku stworzył dzieło, które rozsławiło jego imię w całej Europie oraz krajach azjatyckich. Mowa o „Janua linguarum reserata”, które miało formę czytanki łacińskiej. Jej celem było ułatwienie nauki tego języka przy jednoczesnym przekazaniu innej wiedzy ogólnej. Był to pierwszy podręcznik, który z powodzeniem łączył te dwa założenia. Komeński omijał gramatyczne reguły i antyczne, oderwane od rzeczywistości, teksty. Uczył, w jaki sposób mówić po łacinie żywym językiem o aktualnych sprawach.

Komeński skupiał się również na samym systemie szkolnictwa. Pedagog twierdził, że człowiek najlepiej przyswaja wiedzę w początkowych dwudziestu czterech latach swojego życia. Cały ten okres podzielił na cztery części składające się, każda, z sześciu lat. Dla każdego etapu ułożył inny program nauczania i wytyczne pomocne w przyswajaniu określonego rodzaju wiedzy. Był tym samym prekursorem nowoczesnych systemów kształcenia. Szczególną uwagę przykładał Komeński do tak zwanego kształcenia moralnego. Zbiór jego wszystkich dzieł ukazał się w 1638 roku pod tytułem „Wielka Dydaktyka”.

Jan Amos Komeński zmarł w Amsterdamie w 1670 roku.