Średniowieczna wizja Boga, świata i człowieka oraz ich zależności – rozwiń temat

W średniowieczu podstawy filozofii i chrześcijańskie kultury tworzyli Ojcowie Kościoła. W centrum myśli w tej filozofii było pojmowanie i wyjaśnianie świata jako hermetycznej, stałej hierarchii bytów, na której szczycie znajdował się Bóg, niżej zaś kolejne warstwy społeczne, a pod nimi rzeczy. Taka gradualna koncepcja rzeczywistości miała swe odbicie w przyjmowanej hierarchii wartości, a także  w sporze o wartości uniwersalne.

Zgodnie z takim ujęciem poeta miał być odkrywcą prawd boskich, sztuka zaś miała ujawniać nadrzędny sens istnienia świata i człowieka, a także kształtować chrześcijańskie wzory osobowe. Dlatego właśnie Pismo Święte i sztukę interpretowano w sposób alegoryczny.

Literatura była zunifikowana. Miała ona służyć przede wszystkim kształtowaniu osobowości człowieka, którego życie powinno być poświęcone Bogu. Człowiekowi przekazywano zasady, które mówiły, że powinien odrzucić wszelkie doczesne cele i pragnienia, na rzecz umartwiania się, ascezy, a wszystko to miało wieść ku zbawieniu.

Był to okres dominacji poglądu teocentrycznego – Bóg był absolutnym i nienaruszalnym centrum świata i to wokół jego istoty krążyć miały wszystkie inne stworzenia i sprawy. Człowiek stał się wówczas całkowicie podporządkowanym woli Stwórcy i Kościoła pyłem, który miał kierować się w życiu myślą o niechybnej śmierci.

Chrześcijańska wizja świata wytworzyła wzorce parenetyczne – ideału człowieka świętego oraz ideału rycerza. Ideał mógł zostać osiągnięty przez człowieka tylko wtedy, gdy jego życie całkowicie będzie podporządkowane Bogu, poprzez wyrzeczenie się wszystkich ziemskich dóbr. Tylko postawa ascetyczna gwarantowała osiągnięcie tego ideału. Asceta całkowicie powinien wyrzec się przyjemności, żyć we wstrzemięźliwości ograniczając swe potrzeby cielesne i poddawać się bardzo surowej dyscyplinie duchowej. Cierpienie, które wynikało z takiego postępowania, miało moc oczyszczającą.

Ideał rycerza polegał nie tylko na całkowitemu poświęceniu ojczyźnie i królowi, co określał etos rycerski, ale również Bogu. Dlatego za najwspanialszych rycerzy uważano tych, którzy krzewili wiarę chrześcijańską i nawracali pogan na właściwą drogę, czyli krzyżowców. Ich wyprawy (krucjaty) m.in. do Ziemi Świętej inicjowane przez papieży, nazywane były „świętymi wojnami”, ponieważ odbywały się na chwałę Boga i dla rozpowszechniania jego imienia wśród niewiernych.