Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” - prawda historyczna a fikcja literacka

„Pan Tadeusz” to epopeja narodowa napisana przez Adama Mickiewicza. Utwór narodowego wieszcza stał się pretekstem do przekazania nie tylko prawd moralnych, etycznych, ale i tych historycznych, chociaż często dość wyselekcjonowanych, co prowadzi do zniekształceń historycznych.

Jeżeli chodzi o samych bohaterów książki, kilka postaci z „Pana Tadeusza” znajduje swój odpowiednik w rzeczywistości. Mowa tutaj przede wszystkim o jednej z ukochanych Adama Mickiewicza - Henriecie Ewie Ankwiczównie oraz jej ojcu - Stanisławie Ankwicza. Henrietta miała być pierwowzorem Ewy z „Pana Tadeusza”, ukochanej Jacka Soplicy. Późniejszy ksiądz Robak bardzo kochała Ewę Horeszkównę, córkę Stolnika. Ten jednak wykorzystywał go jedynie ze względu na to, że na sejmikach szlacheckich był mu potrzebny głos Soplicy.

Amantowi podano do stołu czarną polewkę co oznaczało, że Stolnik nie zgadza się na ślub Ewy z Jackiem. Oboje byli w sobie bardzo zakochani i nigdy też później nie zaznali szczęścia. Mickiewicz spędził z Henriettą bardzo dużo czasu w Wiecznym Mieście, czyli Rzymie. Młodzi zakochali się w sobie, co wyraźnie nie podobało się ojcu Ewy - Stanisławowi. Ten nie zgodził się na związek ubogiego poety z bogatą panną z dobrego domu. Zawiedziony Mickiewicz przelał swoje żale na papier i tak powstał wątek Ewy oraz Jacka.

W historię Litwy i Polski wpisane są postacie główne epopei Mickiewicza. W tle rozgrywających się w Soplicowie wydarzeń, słyszmy między innymi o działaniach Napoleona Bonaparte. Wszyscy wierzyli w to, że francuski przywódca pomoże Polakom odzyskać niepodległość. Wątek ten pojawia się przede wszystkim w związku z postacią księdza Robaka, który próbuje wzniecić powstanie na Litwie, przygotować grunt pod rebelię. Spiskuje i konspiruje.

O autentycznych wydarzeniach historycznych dowiadujemy się najwięcej z księgi XII („Kochajmy się”), kiedy czytamy o „Ostatniej uczcie staropolskiej”. Mamy tam okazję przyjrzeć się pięknie malowanemu serwisowi, który przedstawia historię szlachecką i najważniejsze dla Polski wydarzenia, które na zawsze zmieniły bieg jej historii:
„Te persony, których tu widzicie bez liku,
Przedstawiają polskiego historię sejmiku,
Narady, wotowania, tryumfy i waśnie”.

Wojski opowiada o wydarzeniach realnych, mających miejsce w przeszłości. Jest to prawda historyczna nie zniekształcona w żaden sposób - może jedynie poprzez subiektywizm odczuć samego autora epopei. Mickiewicz wspomina o zdradliwym prawie „veta” w sejmikach szlacheckich. To jest dla niego główna przyczyna upadku Polski. Do stołu zasiadają także postacie prawdziwe, historyczne, związane z wojskiem polskim oraz kampaniami napoleońskimi. Byli tam więc między innymi: Karol Otto Kniaziewicz (jeden z dowódców Legionów Polskich we Włoszech), Ludwik Michał Pac (wchodził w skład utworzonego po powstaniu listopadowym Rządu Tymczasowego) oraz Stanisław Małachowski (Prezes Rady Ministrów księstwa Warszawskiego). Wszyscy aktywnie uczestniczyli w wydarzeniach związanych z osobą francuskiego przywódcy - Napoleona Bonaparte.

Również koncert Jankiela na cymbałach opowiada melancholijnie o wydarzeniach historycznych. W melodii odczytujemy echa uchwalenia Konstytucji Trzeciego Maja, zdradzieckiej Konfederacji Targowickiej (przyczyniła się ona do zbrojnej interwencji Rosji w Polsce), Rzeź Pragi (rzeź na cywilach i jeńcach rosyjskiego wojska podczas ostatniego starcia w czasie powstania kościuszkowskiego).