Juliusz Słowacki „Rozłączenia”, Adam Mickiewicz „Do M***” - interpretacja i analiza porównawcza wierszy

„Do M***” Adama Mickiewicza oraz „Rozłączenie” Juliusza Słowackiego to dwa przykłady romantycznej liryki wyznania. Wiersze łączy temat, nastrój i sposób wyrazu. Oba są wyrazem miłości i tęsknoty, ale sytuacja liryczna w tych utworach jest nieco inna. O ile w wierszu Mickiewicza mamy do czynienia z wyznaniem kochanka, to utwór Słowackiego należy odczytać raczej jako skierowany do matki.

Zarówno „Do M***” jak i „Rozłączenie” stanowią przykłady liryki bezpośredniej. Zawierają wypowiedzi skierowane bezpośrednio do adresatki. Wiersz Mickiewicza to bez wątpienia erotyk. Podmiot liryczny wspomina swoją ukochaną i szczęśliwe chwile z nią spędzone. Jednak w chwili wyznania to już przeszłość - coś, jakiś nie znany czytelnikowi powód doprowadził do rozłączenia się kochanków. Liryczny monolog z wiersza „Do M***” to wyobrażenie kochanka o uczuciach owej tajemniczej M od chwili rozstania. Podmiot liryczny marzy, iż jego obraz jest stale obecny w sercu ukochanej, że każda zwykła, codzienna czynność, miejsce, sytuacja ożywia go w jej pamięci.

Wyznanie z wiersza Słowackiego ma nieco inny charakter, a badacze na ogół zgadzają się, że jest to liryczny list skierowany do matki, choć na podstawie tekstu nie można wykluczyć, że adresatką jest inna kobieta, na przykład kochanka. Dominującym uczuciem w „Rozłączeniu” jest tęsknota. Poeta pisze o rozstaniu, które ma się nigdy nie skończyć: „Lecz choć się nigdy, nigdzie połączyć nie mamy,/ Zamilkniemy na chwilę i znów się wołamy/ Jak dwa smutne słowiki, co się wabią płaczem”. Jeśli odnieść sytuację liryczną do życia autora wiersza, można zakładać, że to emigracja na zawsze rozdzieliła syna i matkę. Z czułych słów wynika też, że podmiot liryczny bardzo dobrze zna osobę, do której się zwraca oraz podziela jej uczucia. Taki związek dusz przywodzi na myśl doskonałą romantyczną miłość, ale także pełną zrozumienia miłość synowską.

Tęsknota doskwiera też kochankowi z wiersza Mickiewicza. Z pierwszych słów utworu dowiadujemy się, że rozstał się on z kochanką, jednak nie może o niej zapomnieć. To pamięć i tęsknota każą mu nieustannie myśleć o utraconym szczęściu: „Na każdym miejscu i o każdej dobie,/ Gdziem z tobą płakał, gdziem się z tobą bawił,/ Wszędzie i zawsze będę ja przy tobie,/ Bom wszędzie cząstkę mej duszy zostawił”.

„Do M***” to erotyk poruszający kwestię pamięci, która zadaje ból. A jednak, choć doskwiera ona kochankowi, niesie mu też pewne pocieszenie: krzepiąca jest myśl, że i ukochana z pewnością nie zdoła o nim zapomnieć. Dla podmiotu lirycznego z „Rozłączenia” pamięć jest jedynym pocieszeniem w rozłące.

Oba wiersze mają regularna budowę stroficzną i sylabiczną. „Do M***” jest przykładem jedenastozgłoskowca ze średniówką po piątej sylabie, zaś „Rozłączenie jest napisane trzynastozgłoskowcem  ze średniówką po siódmej sylabie.

Podobieństwa między tymi utworami dotyczą też formy i zastosowanych środków. W obu utworach ważną rolę odgrywają powtórzenia. Mickiewicz powtarza kilka razy „precz”, by podkreślić gwałtowność i nieodwołalność rozstania. Powtarzają się też słowa w ostatnich wersach strof: „Pomyślisz sobie”. Znaczące powtórzenie dotyczy trzeciej i ostatniej strofy, które brzmią niemal identycznie. Ta powtarzalność wyrazów i zwrotów oddaje naturę pamięci, która wciąż każe wracać do tych samych obrazów.

U Słowackiego powtórzenie dotyczy słowa „wiem”: „Wiem, kiedy płaczesz w cichej komnacie zamknięta;/ Wiem, o jakiej godzinie wraca bólu fala, ...”. Tu z kolei ten zabieg służy podkreśleniu bliskości związku między nadawcą a adresatką - mimo rozłąki podmiot liryczny zdaje się być blisko ukochanej osoby, dzielić z nią troski i cierpienia.