Antyk - ogólna charakterystyka epoki

Antyk (z łac. antiquus - dawny) to epoka, która trwała od ok. II tysiąclecia p.n.e. do V wieku n.e. Mimo tak ogromnej rozpiętości czasowej, do dzisiaj zachowała się jedynie jej niewielka spuścizna. Wielka część dzieł przepadła gdzieś w mrokach historii.

Kultura antyczna to jeden z fundamentów, na których budowana była cywilizacja europejska. Jej najwspanialsze okresy to czas rozkwitu Grecji oraz okres świetności Imperium Rzymskiego. To właśnie te dwa okresy najmocniej odcisnęły się na sposobie postrzegania antyku w dzisiejszym świecie.

Kultura grecka rozwijała się w okresie od ok. XIIw.p.n.e. do Iw.n.e., kiedy ziemie należące do Grecji zostały podbite przez Rzymian. Spuścizna kulturowa tego okresu jest olbrzymia. Odbyła się pierwsza olimpiada, wprowadzono pierwsze szkoły, narodziła się demokracja. Jeśli chodzi o literaturę, to za największe dokonanie starożytnych Greków uznawane są „Iliada” i „Odyseja”. Legendy przypisują ich autorstwo Homerowi, jednak badacze nie są do końca pewni. Obydwa te utwory są napisane wspaniałym stylem, obfitują w liczne detale, przedstawione w bardzo dokładny i barwny sposób. To z nich wywodzi się „porównanie homeryckie”, czyli takie zestawienie dwóch rzeczy, w którym człon opisujący jest znacznie bardziej rozbudowany. Kultura grecka to także mity, znane w całej Europie opowieści o bogach, herosach i ludziach, którym było dane z nimi obcować. Także w Grecji rozwijała się filozofia. Postaci takie jak Arystoteles, Sokrates, Platon, to pierwsi myśliciele, którzy swoimi opiniami wpłynęli na dalszy rozwój świata.

Okres rozwoju kultury rzymskiej przypadł na wieki VIIp.n.e do Vn.e. Wielowarstwowość i bogactwo cywilizacji rzymskiej było przede wszystkim efektem ich tolerancji dla porządku, jakim kierowały się podbijane przez nich państwa. Doprowadzało to do przenikania się odmiennych kultur i tworzenia niepowtarzalnej i wielowymiarowej całości. Jednak osiągnięcia Rzymian to także efekt ich samodzielnej pracy. U podstaw ich kultury stał epos Wergiliusza - Eneida, opisujący ucieczkę Eneasza spod Troi i dotarcie na ziemie późniejszego imperium. W tym najwspanialszym kraju ówczesnego świata tworzyli również tacy autorzy: Tacyt (wybitny historyk i myśliciel), Owidiusz (wybitny poeta, autor „Przemian”, a także Horacy (poeta, znany głównie z utworu „Exegi monumentum”). Rzym to także miejsce dalszego rozwoju filozofii, w tym szeroko znanej szkoły stoickiej (Marek Aureliusz, Seneka).

Kultura antyku była zjawiskiem wielowymiarowym. Narodziły się wtedy takie gatunki literackie jak epika (eposy: „Iliada”, „Odyseja”, „Eneida”), liryka (twórczość Safony, Anakreonta, Horacego etc.) oraz dramat (np. „Antygona”, „Król Edyp” Sofoklesa). Na świecie pojawiła się filozofia, kontynuowana później przez wielu myślicieli. Rozwinęła się architektura, oświata; poprawiły się warunki życia. Najważniejszą spuścizną po kulturze antyku, jaka zachowała się do dzisiaj jest umiłowanie piękna. To właśnie ten aspekt cywilizacji antycznej najbardziej wpłynął na późniejsze zmiany zachodzące w kulturze.

Antyk to podwalina współczesnej cywilizacji. Wtedy odbyły się pierwsze próby uporządkowania świata, nadania mu bardziej ludzkiego wymiaru. Bujny rozkwit wielu dziedzin, powstanie systemów myślowych - to wszystko stało się pierwszym krokiem w budowie cywilizacji ludzkiej.