Charakterystyka porównawcza Wertera i Alberta - Goethe „Cierpienia młodego Wertera”

Powieść Johanna Wolfganga Goethego pt.: „Cierpienia młodego Wertera” okazała się rewolucyjna zarówno dla ogólnoświatowej literatury, jak i społecznego postrzegania artysty jako jednostki wybitnej i stojącej niejako poza społeczeństwem. Imię głównego bohatera utworu posłużyło za nazwę całego prądu określającego sposób bycia, myślenia, a nawet ubierania się, za jakim podążało bezkrytycznie wielu młodych ludzi, posuwając się nawet do dramatycznego kroku, jaki Werter uczynił w finale powieści - samobójstwa.

Czynnikiem budzącym tak ogromne emocje stały się przede wszystkim barwność i skrajny indywidualizm bohatera przekonanego o swej niepowtarzalności i wyższości względem reszty społeczeństwa, od którego odróżniały go przede wszystkim uzdolnienia artystyczne. Werter był dosyć sprawnym rysownikiem, tłumaczem i poetą, przejawiając jednocześnie sporą wrażliwość na muzykę i wszelkie inne upostaciowania piękna. Uważał, iż jako jednostce wybitnie uzdolnionej, przysługują mu szczególne prawa, nie wierzył więc w społeczne konwenanse, nie bardzo ceniąc również powszechnie rozumianą moralność, której prawdopodobnie częstokroć sprzeniewierzał się w trakcie licznych romansów. Przy każdej okazji powtarzał, że opinia obcych ludzi ma dla niego niewielkie znaczenie, w finale powieści okazał się jednak bardzo czułym na zniewagę arystokratycznego towarzystwa spowodowaną jego mieszczańskim pochodzeniem. Poczucie odrzucenia i upokorzenia stało się wtedy kroplą, która przepełniła czarę rozgoryczenia bohatera otaczającym go światem z jego małostkowością i cynizmem.

Pomimo skrajnego indywidualizmu Werter był jednocześnie osobą niezwykle towarzyską i przyciągającą do siebie innych ludzi, stąd też stale ktoś poszukiwał jego towarzystwa, podczas gdy on sam najlepiej czuł się wśród dzieci - porównywał je do samego siebie, ceniąc za bezkompromisową szczerość i sięganie bez kompleksów po to, na co w danej chwili mają ochotę. Zrozumienie, jakie odczytywał w ich oczach, znalazł u jednej tylko dorosłej osoby - ukochanej Lotty, którą pokochał uczuciem szaleńczym, pozbawionym racjonalizmu i gloryfikującą przedmiot uwielbienia, czyniąc w ten sposób zadość ideałowi wszechogarniającej miłości romantycznej obdarzonej niszczycielską siłą.

Postać Alberta stanowi przeciwieństwo Wertera w niemal każdym aspekcie. Starszy od niego o kilka lat, jawi się jako znacznie bardziej poważny i stateczny, konsekwentnie dąży też do celów, jakie wytycza sobie z dużą dozą racjonalizmu i trzeźwym spojrzeniem na rzeczywistość. Albert kocha swoją pracę, a duchowe rozrywki, jak choćby słuchanie muzyki, czytanie poezji, czy dyskusje na temat sztuki - odwrotnie niż Werter - traktuje jedynie jako dodatek do codziennego życia. Sprawia dzięki temu wrażenie człowieka niezwykle stabilnego emocjonalnie i życiowo, jawiąc się jako idealny kandydat na odpowiedzialnego męża i ojca. Zdecydowanie nie pretenduje do miana duszy towarzystwa, ceniąc przede wszystkim spokój, jednak - jak przyznaje sam Werter - jest człowiekiem tak ciepłym i sympatycznym, iż nie sposób go nie polubić od pierwszej rozmowy.

Uczucie Alberta do Lotty dojrzewa na przestrzeni kilku lat, nie nosząc znamion gwałtowności i żywiołowości miłosnych uniesień Wertera; nie ma w nim również zazdrości, bohater zna bowiem wybrankę swego serca i do końca pozostaje pewnym jej wierności. W stosunku do egzaltowanego wielbiciela żony wykazuje nieprawdopodobną wprost cierpliwość, pokornie opuszczając nawet pokój na czas jego wizyty, by ulżyć męczarni, jaką najwyraźniej powoduje u Wertera jego obecność. Stoicki spokój Alberta stanie się szczególnie uderzający w finale powieści, gdy na prośbę przyjaciela pożyczy mu pistolety, spodziewając się prawdopodobnie, że zamierza przy ich pomocy popełnić samobójstwo, które trzeźwo stąpający po ziemi mężczyzna uważa skąd inąd za przejaw życiowej bezradności i lenistwa. 

Wertera i Alberta dzieli więc niemal wszystko - pochodzenie społeczne, majątek, emocjonalność, przede wszystkim zaś fakt, że drugi z nich posiada rękę i oddanie Lotty, dając jej w zamian obietnicę spokojnego, stabilnego szczęścia przy rodzinnym ognisku, którego być może nigdy nie zaznałaby przy boku pierwszego z bohaterów.